غدیر شناسى (پاسخ به ۷۲ سئوال پیرامون غدیر)

سئوال ۱: غدیر چه معنایى دارد؟
پاسخ : رود کوچکى که مقدار کمى آب همواره در آن جارى باشد.
چون در صحراى نزدیک ((جحفه )) رود کوچکى وجود داشت آن را به صحراى غدیر نام نهادند.

سئوال ۲: چرا حادثه عظیم بیعت مردم با امام على (ع ) با نام غدیر معروف شد؟
پاسخ : بیابان غدیر خم پس از سرزمین ((جحفه )) در ۳ میلى ^(۱)
ر مکه قرار دارد، و در آنجا رود همیشه جارى وجود داشت ، چون براى اعلام ولایت امام على (ع ) و بیعت ۱۲۰ هزار حاجى از زن و مرد، دو روز در آنجا توقف کردند، و در آن هواى گرم و کمبود آب ، از آن رود کوچک استفاده مى شد، آن حادثه بزرگ به نام ((غدیر)) معروف شد. از آن پس در نوشته ها و گفته ها و شعرهاى گوناگون ، روز بیعت عمومى مردم با حضرت امیرالمؤ منین (ع ) با نام غدیر مطرح گردید.

سئوال ۳: آیا با نامهاى دیگرى نیز آمده است ؟
پاسخ : نام معروف حادثه عظیم بیعت عمومى مردم با امام على (ع ) همان غدیر است اما با نامهاى دیگرى نیز مطرح شده است مانند:
یوم الو لایه (روز اعلام ولایت )
یوم البیعه (روز بیعت )
یوم الدوح (روز بزرگ ، که حادثه بزرگى در آن رخ داد، یا روزى که مردم در کنار درختان تنومند صحراى غدیر، از سایه هاى آن استفاده مى کردند و سایبان براى خود درست نمودند.)^(۲)

سئوال ۴: حادثه عظیم در چه روزى تحقق یافت ؟
پاسخ : روز پنجشنبه ، سال دهم هجرت ، هیجدهم ذى الحجه ، درست هشت روز پس از عید قربان ، در صحراى غدیر خم فرمان بیعت عمومى مردم با حضرت امیرالمؤ منین (ع ) از طرف خدا و فرشته وحى صادر شد که : یا ایهاالرسول بلغ ماانزل الیک .^(۳)
(اى پیامبر آنچه نسبت به ولایت على (ع ) به تو ابلاغ کرده ایم براى مردم بازگو)

سئوال ۵: پس از کدام مراسم مهمى غدیر شکل گرفت ؟
پاسخ : پس از مراسم حج واجب ، که مسلمانان بلاد اسلامى چون شنیدند، رسول خدا(ص ) در این مراسم شرکت دارد، به گونه اى گسترده شرکت کردند، و چون آخرین حج رسول خدا(ص ) و در روزهاى آخر عمر آن حضرت بود آن را ((حجه الوداع )) نامیدند.
شیخ کلینى روایت کرده است که حضرت رسول خدا(ص ) بعد از هجرت ده سال در مدینه ماند و حج بجا نیاورد تا آنکه در سال دهم خداوند عالمیان این آیه را فرستاد که :
و اذن فى الناس بالحج یا توک رجالا و على کل ضامر یاتین من کل فج عمیق لیشهدوا منافع لهم .^(۴)
(اى رسول خدا! در میان مردم براى سفر حج ندا در ده و همه را به مراسم حج فراخوان تا مردم پیاده و سواره و از راه دور بسوى تو آیند) پس امر کرد رسول خدا(ص ) مؤ ذنان را که با آواز بلند به مردم اطلاع دهند که رسول خدا(ص ) در این سال به حج مى رود.

سئوال ۶: چرا در آخرین سفر حج پیامبر (ص ) حماسه غدیر مطرح شد ؟
پاسخ : هر پیامبرى داراى جانشین و امام بوده و رسول خدا(ص ) نیز مى بایست جانشین و امامى داشته باشد که او را معرفى و براى او از مردم بیعت بگیرد، اما در کجا؟ و در میان کدام جمعیت ؟
در کدام اجتماع عظیمى مى شود مسئله بیعت براى امامت امام على (ع ) را بگوش مسلمانان جهان رساند؟ اجتماع عظیمى چون سفر حج ، آن هم حجه الوداع ، که همه مسلمانان از سراسر بلاد اسلامى به جهت حضور شخص پیامبر (ص ) شرکت کرده بودند بهترین موقعیت بود.

سئوال ۷: حجه الوداع چیست ؟ و کدام خاطره را در ذهن انسان تداعى مى کند؟
پاسخ : شرکت رسول گرامى اسلام در مراسم حج سال دهم هجرت را ((حجه الوداع )) مى نامند. زیرا دیگر پیامبر اسلام نتوانست به حج برود، آخرین سفر حج آن حضرت را وداع با حج نامیدند، و چون پس از مراسم حج آن سال در روز هیجدهم ذى الحجه در صحراى غدیر خم ، ولایت امام على (ع ) و دیگر امامان معصوم شیعه تا قیام حضرت مهدى (ع ) را مطرح کرد و از عموم مسلمانان بیعت گرفت ، نام حجه الوداع ، حادثه غدیر خم را در دلها زنده مى کند.

سئوال ۸: چرا در شهر مکه یا عرفات و منى در مراسم حج بیعت با امیرالمؤ منین (ع )مطرح نگردید؟
پاسخ : فرمان الهى پس از خارج شدن از مکه به رسول خدا(ص ) ابلاغ شد، و برخى از علل آن چنین است . اگر در مراسم شهر مکه یا عرفات یا منى این حقیقت مطرح مى شد شاید جاذبه روز غدیر را نداشت و دلها و مغزها را بخود جذب نمى کرد، چون همه در حال عبادت و انجام مراسم بودند.
اما پس از پایان مراسم حج و کوچ کردن حاجیان بسوى شهر و دیار خود، زمینه بیشترى براى بیعت با امام (ع ) وجود داشت .

سئوال ۹: چرا در حادثه عظیم بیعت عمومى مسلمین با امیر المؤ منین (ع ) با نام غدیرمعروف شد؟
: این یک امر طبیعى است . در تمام ملتها این شیوه نامگذارى رواج دارد، که گاهى یک حادثه تاریخى را با نام شهرى یا خیابانى ، یا کوهستانى ، یا نام فرد خاصى مطرح مى کنند. چون در صحراى سوزان غدیر خم ، ۱۲۰ هزار حاجى از نظر آب در زحمت بودند و همه از یک رود کوچکى استفاده مى کردند، آن حادثه بزرگ ، و آن خاطره نورانى با نام آن رود کوچک ((بنام غدیر)) با صحراى غدیر مشهور شد.

سئوال ۱۰: چرا در سرزمین ((جحفه )) این حادثه عظیم سامان یافت ؟ آنجا چه امتیازى داشت ؟
پاسخ : چون همه مسلمانان پس از مراسم حج براى رفتن به شهرهاى خود تا سرزمین ((جحفه )) با یکدیگر همراه بودند، که از آنجا تقسیم شده هر یک بسوى شهر و دیار خود مى رفتند.
سرزمین جحفه چهار راهى است که مردم سرزمین حجاز را با دیگران از هم جدا مى کند، از آنجا راهى بسوى مدینه در شمال ، و راهى به سوى عراق ، و راهى بسوى مصر در غرب ، و راهى بسوى یمن در جنوب وجود دارد.
سرزمین اگر فرمان الهى تحقق نمى یافت ، دیگر اجتماع بزرگى از همه مسلمانان بلاد اسلامى شکل نمى گرفت و همه پراکنده مى شدند. و چون در آن روزگارى ، رادیو، تلویزیون ، ماهواره ، تلکس خبرى ، تلگراف ، وجود نداشت ، ابلاغ پیام الهى به همه مسلمانان در تمام بلاد اسلامى غیر ممکن بود. پس امتیاز بزرگ سرزمین غدیر آن بود که مى توانستند، مسلمانان بلاد اسلامى را در آنجا گرد هم آورند.

سئوال ۱۱: چرا در شهر مدینه ، یا دیگر مراسم مذهبى بیعت با امیر المؤ منین (ع ) مطرح نشد؟
پاسخ : خداوند بزرگ صحراى غدیر را برگزید و علت آن بود که اگر در شهر مدینه یا دیگر مراسم مذهبى بیعت با ولایت مطرح مى گردید، از حضور همه مسلمانان بلاد اسلامى خبرى نبود و در محدوده مرزهاى مشخص ، یا زمان و مکان مشخص محصور مى شود. در صورتى که در مراسم حج جهانى و شرکت مسلمانان همگانى است . پس براى جهانى شدن غدیر مى بایست در مدینه یا دیگر مراسم یاد شده این مهم صورت نپذیرد.

سئوال ۱۲: چرا حجه الوداع براى این مهم انتخاب شد؟
اسخ : چون سفر آخرین پیامبر (ص ) بود و باید جانشین خود را معرفى مى کرد، و اجتماع بى سابقه اى از مسلمانان دیگر بلاد اسلامى در آنجا گرد مى آمدند، و همه مسلمانان پس از انجام مراسم حج در یک حالت معنوى ، عبادى خاصى بودند، که آن حالات معنوى در دیگر اجتماعات یافت نمى شد و حجاج معمولا پس از بازگشت به وطن خود وقایع مهم سفر را بازگو و حکایت مى کنند.

سئوال ۱۳: آیا حضرت امیرالمؤ منین (ع ) در آغاز این سفر با پیامبر (ص ) بود؟
پاسخ : خیر، امام على (ع ) از طرف رسول خدا(ص ) در شهر یمن بود که عازم مکه شد، اما حضرت زهرا(س ) از آغاز تا پایان سفر حجه الوداع همواره با پیامبر بوده و حوادث و تحولات روز غدیر و پس از آن را شاهد بود.

سئوال ۱۴: در میان هموار جایگاه سخنرانى پیامبر را چگونه فراهم کردند؟
پاسخ : پیامبر خدا(ص ) دستور داد تا اشتران را خوابانده و از جهاز شتران جایگاه بلندى براى سخنرانى آماده سازند، بگونه اى که بتواند براى آن جمعیت انبوه سخن بگوید و همگان او را به روشنى بنگرد.

سئوال ۱۵: شمار مردم در آن اجتماع عظیم چقدر بود؟
پاسخ : تعداد جمعیت انبوه روز غدیر را مختلف ثبت کرده اند، برخى ۱۲۴ هزار نفر و بعضى ۱۰۰ هزار، و بعضى ۹۰ هزار، و گروهى ۱۲۰ هزار نفر نوشته اند. ^(۵)

سئوال ۱۶: اجتماع بزرگ غدیر چه ویژگیهایى داشت ؟
پاسخ : ویژگیهاى فراوانى داشت مانند:
۱ اجتماعى از تمام بلاد اسلامى بود.
۲ حاضران پس از اعمال حج با جاذبه هاى معنوى خاصى گرد هم آمدند.
۳ انگیزه اجتماع معنوى و با فرمان الهى بود.
۴ فراوانى این اجتماع در آن روزگاران بى نظیر بود.

سئوال ۱۷: آیا چنان اجتماع بزرگى را مى شود در جاى دیگرى گرد آورد؟
پاسخ : نه هرگز!! زیرا ارتش هاى بزرگ آن روزگاران با همه فراخوانى و جمع آورى نیروها نمى توانستند آن تعداد از جمعیت را گرد هم آوردند، و با همه تلاش ۱۰ هزار یا ۱۵ هزار نفر را گرد مى آورند.
و دیگر اجتماعات ، جاذبه حضور پیامبر را نداشت ، و از جاذبه هاى معنوى حج برخوردار نبود.

• پیرامون حادثه بزرگ غدیر

سئوال ۱۸: سخنرانى رسول خدا(ص ) چگونه آغاز و پایان یافت ؟
(ص ) پس از آنکه در جایگاه بلند سخنرانى قرار گرفت . با حمد و ستایش الهى و اعتراف گرفتن از حاضران بحث را آغاز کرد و فرمود: شما درباره من چگونه شهادت مى دهیم ؟ همه مردم پاسخ دادند: شهادت مى دهیم که تو فرمان خدا را ابلاغ و ما را به خوبیها دعوت کردى خدا تو را پاداش ‍ نیکو دهد. پیامبر (ص ) فرمود: ایهاالناس من اولى الناس بالمؤ منین من انفسهم ؟
(اى مردم ! چه کسى نسبت به مؤ منان از خودشان سزاوارتر است ؟) همه پاسخ دادند: خدا و پیامبر او دانا ترند.
آنگاه پیامبر (ص ) نزول فرشته وحى و آخرین فرمان الهى پیرامون
مومى مردم با على (ع ) و یازده فرزندانش را تا قیامت ، مطرح و از همگان اقرار و اعتراف گرفت و همگان را به پخش این خبر و فرمان الهى ، فرمان داد، و در پایان سخنرانى ، فرمان بیعت عمومى را صادر فرمود که همه زن و مرد حاضر در صحراى غدیر با امام على (ع ) بیعت کردند.

سئوال ۱۹: پیامبر (ص ) امام على (ع ) را چگونه براى بیعت معرفى کرد؟
پاسخ : پس از ابلاغ ولایت امام على (ع ) و یازده امام دیگر از فرزندان او، آن حضرت را به جایگاه بلند سخنرانى فرا خواند، دست او را گرفت و بلند کرد به گونه اى که زیر بغل پیامبر (ص ) پیدا شد و فرمود:
فمن کنت مولاه فعلى مولاه ^(۶)
(پس هر کس را من رهبر او مى باشم ، پس على (ع ) نیز رهبر اوست .)

سئوال ۲۰: اول کسى که با امام على (ع ) بیعت کرد چه کسى بود؟
پاسخ : پس از ابلاغ وحى ، و فراخوان امام على (ع ) به جایگاه سخنرانى ، اول کسى که دست على (ع )
را گرفت وبا آن حضرت بیعت کرد، شخص رسول خدا(ص ) بود و سپس دیگران با امام بیعت کردند.

سئوال ۲۱: بیعت با امیرالمؤ منین (ع ) از کى آغاز و تا چه زمانى بطول انجامید؟
پاسخ : امروز اخذ راى با نوشتن ورقه هاى مخصوص انتخابات انجام مى گیرد، اما در آن روزگاران بگونه دیگرى بود که دست در دست امام مى گذاشتند و به او بعنوان رهبر سلام مى کردند. که بیعت مردان از ظهر روز غدیر تا شب ، و زنان تا پاسى از شب گذشته بطول انجامید.
مرحوم شیخ عباس قمى اینگونه نقل مى کند:حضرت رسول (ص ) از منبر فرود آمد و آن وقت ، نزدیک زوال بود در شدت گرما، پس دو رکعت نماز کرد. و مؤ ذن آن حضرت اذان گفت و مردم نماز ظهر را با آن حضرت بجا آوردند. پس به خیمه خود مراجعت فرمود و امر کرد خیمه اى براى حضرت امیرالمؤ منین (ع ) در برابر خیمه آن حضرت بر پا کردند و حضرت امیرالمؤ منین (ع ) در آن خیمه نشست . پس حضرت رسول خدا(ص ) دستور داد تا مسلمانان فوج فوج به خدمت آن حضرت رفته و بگویند: ((اسلام علیک یا امیرالمؤ منین )) پس مردان چنین کردند.
آنگاه امر فرمود تا همسران آن حضرت و زنان مسلمانان که همواره بودند بروند و با امام على (ع ) بیعت کنند.^(۷)

سئوال ۲۲: اگر در آن روز بیعت با امام انجام نمى گرفت چه مى شد؟
کامل نمى شد، و امت اسلامى بدون رهبر، سرگردان و مضطرب مى گشت و دیگر گرد آوردن چنان اجتماع بزرگى غیر ممکن بود و رسالت پیامبر (ص ) نا تمام مى ماند که جبرئیل هشدار گونه وحى الهى را اینگونه براى پیامبر (ص ) خواند: ((و ان لم تفعل فما بلغت رسالته (اگر امروز براى على (ع ) بیعت نگیرى رسالت خود را به پایان نبرده اى )

سئوال ۲۳: آیا پیامبر هم بیعت کرد؟ به دستور چه کسى ؟
پاسخ : مردم با فرمان خدا و پیامبر (ص ) با امام على (ع ) بیعت کردند، زیرا رسالت پیامبران بدون امامت تداوم نخواهد یافت .

سئوال ۲۴: آیا زنان هم بیعت کردند؟
پاسخ : یکى از جلوه هاى زیباى غدیر، عمومى بودن همگانى بودن آن است که همه اقشار جامعه ، از سفید و سیاه ، از سرمایه دار و تهیدست ، از مهاجر و انصار، و از زن مرد، همه و همه در آن روز بزرگ نقش داشتند و با امیرالمؤ منین (ع ) بیعت کردند؟
آرى زنان هم بیعت کردند که زنان هم از دیدگاه اسلام حق انتخاب دارند. حق شرکت در سرنوشت خویش را دارند و آزادند.

سئوال ۲۵: مردان و زنان چگونه با امیرالمؤ منین (ع ) بیعت کردند؟
پاسخ : مردان خدمت امام على (ع ) آمده دست در دست آن حضرت گذاشته مى گفتند: ((السلام علیک یا امیرالمؤ منین ))
پس از پایان بیعت عمومى مردان وقتى نوبت به زنان رسید، امام در جلوى خیمه بر نشست ، طشت آبى مقابل آنحضرت نهادند و امام دست مبارک در آب طشت فرو برد، آنگاه زنان مسلمان جلو مى آمدند دستى بر آب زده مى گفتند: ((السلام علیک یا امیر المؤ منین (ع ) ))

سئوال ۲۶: به هنگام بیعت ،زنان و مردان خطاب به امام على (ع ) چه مى گفتند؟
پاسخ : زنان و مردان با نام امیرالمؤ منین (ع ) سلام مى دادند و مى گفتند: ((السلام علیک یا امیرالمؤ منین (ع . و برخى مانند ابابکر و عمر و عثمان جلو آمده خطاب به امام على (ع ) گفتند:بخ بخ لک یا ابا لحسن لقد اصبحت مولاى و مولى کل مومن و مومنه .
(درود بر تو، درود بر تو اى پدر حسن ! از هم اکنون امام من و امام هر مرد و زن مسلمانان مى باشد.)^(۸)

•   در آستانه غدیر

سئوال ۲۷: روز غدیر فرشته وحى چه آیاتى را آورد، و از پیامبر چه خواست ؟
ى آیه ۶۷ سوره مائده را آورد،از پیامبر خواست که ((در روز غدیر براى امام على (ع ) و یازده امام دیگر از فرزندان آن حضرت ، از عموم مردم بیعت بگیرد.)) و هشدار داد که : اگر امروز ولایت امام على (ع ) و یازده امام دیگر را اعلام نکنى و براى آنان بیعت نگیرى ، رسالت خود را ناقص گذاشته اى .

سئوال ۲۸: چرا پیامبر (ص ) از جبرئیل خواست که او را معاف دارد؟
پاسخ : چون رسول خدا(ص ) از گروه هاى مخالف اطلاع داشت ، و از توطئه هاى سیاسى ، نظامى آنان باخبر بود، و مى دانست که براى بدست گرفتن حکومت و قدرت سیاسى جامعه برخى پیمان سیاسى نظامى امضاء کردند و برخى دیگر با یکدیگر هم سوگند شده تا پس از پیامبر (ص ) قدرت را بدست گیرد که خود فرمود:
و سالت جبرئیل (ع ) ان یستعفى لى السلام عن تبلیغ ذلک الیکم ، ایها الناس لعلمى بقله المتقین ، و کثره المنافقین ،و ادغال الاثمین ،و حیل المستهزئین بالاسلام ^(۹)
(از جبرئیل ((درود خدا بر او باد)) در خواست کردم ، تا مرا از اعلام ولایت على (ع ) معاف بدارد، زیرا اى مردم مى دانم که تعداد پرهیزکاران اندک ، و شمار منافقان فراوان است ، و گنهکارانى پر فریب ، و نیرنگ کارانى که اسلام را مورد استهزاء قرار مى دهند وجود دارند.

سئوال ۲۹: در روز غدیر فرشته وحى کدام تهدید را مطرح کرد؟
پاسخ : چون نبوت و رسالت بدون امامت و رهبرى ، دوام نمى آورد و ره آورد رسالت بر باد مى رود، تهدید کرد که (و ان لم تفعل فما بلغت رسالته )).^(۱۰)
(اگر امروز براى امام على (ع ) و یازده امامان دیگر از فرزندان آن حضرت بیعت نگیرى ، رسالت خود را ناقص گذاشته اى ).

سئوال ۳۰: در روز غدیر فرشته وحى چه وعده اى به پیامبر (ص ) داد؟
: چون پیامبر (ص ) از عمق کینه توزى مخالفان با خبر بود و مى ترسید که پس از اعلام ولایت و فرمان بیعت عمومى دست به شورش بزنند، و دست به شمشیر ببرند، و حرمت فرمان الهى ، و رسالت در هم شکسته شود. از این رو جبرئیل از طرف خدا به پیامبر وعده پیروزى و حفظ سلامت و امنیت داد که فرمود: ((والله یعصمک من الناس )) (خدا تو را از مردم حفظ مى کند)

سئوال ۳۱: اگر پیامبران نمى ترسند پسرسول خدا(ص ) در روز غدیر از چه مى ترسید؟
پاسخ : پیامبر خدا(ص ) بر جان خود نمى ترسید. مى ترسید که مخالفان ولایت برابر اعلام بیعت عمومى دست به شورش بزنند
وحدت امت اسلامى خدشه دار شود. مى ترسید که مخالفان کینه توز دست به شمشیر ببرند و حرمت وحى و رسالت را در هم بشکنند.مى ترسید که مخالفان مانع بیعت عمومى شده و رسالت نا تمام بماند.

سئوال ۳۲: پیامبر (ص ) در روز غدیر خم از مردم چه خواست ؟
از مردم خواست تا به امامت امام على (ع ) و یازده امام دیگر از فرزندان او ایمان آوردند، و اعتراف کنند. و سپس با امام على (ع ) بیعت کنند و آنگاه پیام آن حادثه عظیم را در شهر و دیار خود به فرزندان و خویشاوندان خود برسانند تا غدیر فراموش نشود فرمود:
معاشرالناس ! انى ادعها امامه و واراثه فى عقبى الى یوم القیامه ، و قد بلغت ما امرت بتبلیغه ، حجه على کل حاضر و غائب و على کل احد ممن شهد اولم یشهد، ولدااولم یولد، فلیبغ الحاضر الغائب ، و الوالد الولد یوم القیامه
ن ، من امامت على (ع ) را در میان شما باقى مى گذارم که ماءمور ابلاغ آن بوده ام به شما رسانده ام ، که حجت آشکارى بر هر حاضر و غائب است . به آنها که امروز با هستند. و آنان که در این جمعیت نیستند. آنان که هم اکنون از مادر متولد شدند یا در آینده متولد خداهند شد. پس بر حاضران در صحنه غدیر، واجب است که امر الهى را به دیگران که حضور ندارند برسانند، و بر پدران واجب است که حماسه غدیر را به فرزندان خود تا قیامت بشناسند.)

سئوال ۳۳: آیا در روز غدیر ینها بیعت با امیرالمؤ منین (ع ) مطرح بود؟
پاسخ : خیر، بیعت با همه امامان معصوم (ع ) از امام على (ع ) تا حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالى فرج الشریف ) مطرح شد. جمع حاضران با دستور خدا به امامت همه امامان اعتراف کردند و سپس چون امام على (ع ) در جمع حاضران ، حضور داشت با آنحضرت بیعت کردند که رسول خدا (ص ) فرمود: معاشر الناس ! انکم اکثر من ان تصافقونى بکف واحد، فى وقت واحد قد امرنى الله عزوجل ان اخذ من السنتکم الا قرار بما عقدت لعلى امیرالمؤ منین و لمن جاء بعده من الائمه منى و منه .
(اى جمعیت انسانها! جمعیت شما بیشتر از آن است که بتواند با دست خود با من در این صحرا بیعت کنید پس از طرف خدا داده شدم که از شما اقرار بگیرم نسبت به ولایت على (ع ) و امامت امامان پس از او که فرزندان من و على هستند.

سئوال ۳۴: طرح جامع امامت و رهبرى ، چگونه در روز غدیر مطرح شد؟
: برخى فکر مى کنند که در روز غدیر تنها ولایت امام على (ع ) مطرح و مردم تنها با آن حضرت بیعت کردند، آنگاه از امامت دیگر امامت دیگر امامان معصوم (ع ) دچار غفلت شده اند. بلکه در روز غدیر طرح جامع امامت پس از رسول خدا(ص ) تا ظهور و ولایت حضرت مهدى (عج ) و دوران پس از ظهور و شهادت ، و دوران رجعت تا قیامت ، مطرح بود. که امامان و جانشینان پیامبران گذشته فاصله میان وفات پیامبرى را تا بعثت پیامبر بعدى پر کرده و رهبرى مردم را بر عهده داشتند تا انسانها در هیچ شرایطى بدون رهبر نباشند و زمین از حجت خدا خالى نباشد.
امامان معصوم شیعه (ع ) نیز فاصله زمانى ، از وفات پیامبر اسلام (ص ) تا قیامت و بر پائى آخرت ، را پر کرده ، رهبرى امت اسلامى را را بر عهده دارند.

سئوال ۳۵: پیامبر اسلام (ص ) از اجتماع بزرگ آن روز چه درخواستهاى داشت ؟
پاسخ : ۱ از همگان خواست تا به امامت دوازده امام اعتراف کنند.
۲ از همگان خواست تا به امام على (ع ) بیعت کنند.
۳ از همگان خواست تا از فرمان على (ع ) سرپیچى نکنند که فرمود:
معاشرالناس ! انى ادعها امامه ، و وراثه فى عقبى الى یوم القیامه ، و قد بلغت ماامرت بتبلیغه ، حجه على کل حاضر و غائب ، و على کل احد ممن شهد اولم یشهد، ولد اولم یولد فلیبلغ الحاضر الغائب ، و الوالد الولد الى یوم القیامه .
ها: امامت على و فرزندان او را تا روز قیامت در میان شما باقى مى گذارم و من به آنچه نسبت به ابلاغ ولایت ماءمور بودم به شما رساندم که بر هر انسان حاضر و غائبى ، و بر هر شاهد و غیر شاهدى ، و بر هر کس که تا کنون متولد شده یا نشده حجت تمام شده است . پس باید حاضران به غائبان ، و پدران به فرزندان تا روز قیامت مسئله امامت على و فرزندانش را بازگو نمایند.

سئوال ۳۶: مسئولیت عظیم حاضران غدیر از زبان پیامبر (ص ) چه بود؟
پاسخ : پیامبر اسلام (ص ) مسئولیت بزرگ حاضران غدیر را اینگونه مطرح فرمود:
۱ پس از بیعت وفادار بمانند.
۲ با دوستان امام على (ع ) دوست و با دشمنانش دشمن باشد.
۳ حادثه روز غدیر را به آنان که حضور نداشتند ابلاغ کنند.
۴ حادثه روز غدیر را زبان به زبان ، به نسل هاى آینده منتقل کنند.

سئوال ۳۷: پیامبر (ص ) در روز غدیر به چه کسانى هشدار داد؟
پاسخ : رسول خدا(ص ) به همه مسلمانان حاضر در روز غدیر هشدار داد که مبادا تسلیم قدرت طلبان شوند و حماسه غدیر را فراموش کنند و فرمود: معاشرالناس ! انه سیکون من بعدى ائمه یدعون الى النار و یوم القیمة لا ینصرون .
معاشرالناس ! ان الله تعالى و انا بریئان منهم
معاشرالناس ! انهم و انصارهم و اشیاعهم ، و اتباعهم ، فى الدرک الاسفل من النار، و لبس مثوى المتکبرین ، الاانهم اصحاب الصحیفه ، فلینظر احدکم فى الصحیفه !! فذهب على الناس الاشر ذمه منهم امر الصحیفة .
س از من رهبران فاسدى خواهند آمد که مردم را بسوى آتش جهنم مى کشانند. و در روز قیامت یاورى نخواهند داشت ، اى مردم ! همانا خدا، و من از آنان بیزاریم اى جمعیت انسانها!همانا آن رهبران فاسد و اطرافیان و پیروان و یارانشان در پائین ترین جایگاه آتش قرار دارند، و چه بد جایگاهى براى متکبران است .
آگاه باشید: آنان پدید آورندگان طومارى (صحیفه و نامه اى در مخالفان امامت على (ع ) مى باشند. پس بر همه شما لازم است که در آن طومار ننگین بنگرید، اکثر مردم جز اندکى از صحیفه غفلت کردند و همه را از مخالفت کردن و سرپیچى از فرمان امام على (ع ) هشدار داد.

سئوال ۳۸: چه کسانى را پیامبر (ص ) در روز غدیر لعنت کرد؟
پاسخ : پیامبر اسلام (ص ) به افراد زیر در روز غدیر لعنت کرد:
۱ کسانى که امامت امام على (ع ) را انکار کنند.
۲ کسانى که امامت امام على (ع ) را غصب کنند.
((و العن من انکره ، واغضب على من جحد حقه .))

•   پیرامون ولایت و غدیر

سئوال ۳۹: چرا امام امت اسلامى را خدا باید تعیین کند؟
شرایط و ویژگیهایى دارد که شناخت انسان کامل ، و شناسائى آن ویژگیها، براى انسانها ممکن نیست . انسان موجودى است ناشناخته ، و کشف راز درون انسانها براى مردم امکان ندارد، حال که انسانها در انتخاب و شناخت رهبر کامل عاجزند باید خداوند خالق بشر به کمک انسانها آمده و رهبران کامل را معرفى فرماید که :
((الله اعلم حیث یجعل رسالته .))
(خدا آگاه تر است که رسالت خود را در کجا قرار دهد.)از این رو
امام على (ع ) را خداوند برگزید و در روز غدیر به بیعت همگانى با آن حضرت ، فرمان داد.

سئوال ۴۰: اگر امام را خدا انتخاب مى کند، پس بیعت مردم چه نقشى دارد؟
هدایت مى کند همانگونه که خوبیها و بدیها را معرفى کرد و راه سعادت و شقاوت را نشان داد. امام حق را نیز معرفى مى کند. اما انسانها در انتخاب رهبر آزادند، مى توانند امام حق را انتخاب کنند و به سعادت برسند و یا مخالفت کنند و گمراه شوند. آنگونه که در دیگر رهنمودهاى الهى گروهى رستگار و گروه دیگر منحرف گشتند.
پس از حادثه غدیر نیز گروهى امامت امام على (ع ) را انکار و غصب کردند و گروهى بر ولایت و رهبرى آن حضرت وفادار ماندند، و انواع شکنجه ها را به جان خریدند. پس اعلام وحى تضادى با اختیار انسان ندارد.

سئوال ۴۱: بیعت مردم چه ره آوردهایى دارد؟
پاسخ : چون امام و رهبر جامعه باید در میان مردم زندگى کند، امر و نهى داشته باشد به خوبیها فرمان دهد، و مردم را براى پاکسازى و تصفیه دلها و جامعه از پلیدیها بسیج کند، باید مردم او را قبول داشته و با او بیعت کنند تا پشتوانه اجرائى داشته باشد.
اگر مردم به علل گوناگونى از حق منحرف شوند و دستورات امام حق را رعایت نکنند یا او را در انزوا قرار دهند، فرمان و دستورات امام بر زمین مى ماند و در عمل امامت و رهبرى او براى آنها نقشى نخواهند داشت .

سئوال ۴۲: آیا تنها در روز غدیر ولایت امیرالمؤ منین (ع ) اعلام شد؟
لام ولایت امام على (ع ) پیش از غدیر بارها و بارها توسط پیامبر اسلام (ص ) مطرح گردید. بریده بن خضیب اسلمى مى گوید: روزى رسول خدا(ص ) به جمعى و به من امر فرمود ((ما هفت نفر بودیم از جمله ابوبکر، عمر، طلحه و زبیر))که : ((سلمو على على با مره المؤ منین .))^(۱۱)((به على کنید)) ما به او به لفظ یا امیرالمؤ منین ، سلام کردیم ، با آنکه رسول الله زنده و در کنار ما بود. رسول خدا(ص ) بارها از امامت امام على (ع ) و یازده فرزند او، و امامان معصوم (ع ) سخن گفت ، در روز غدیر براى امامت امام على (ع ) و دیگر امامان معصوم (ع ) بیعت گرفته شد که فرمود:
فامرت ان اخذ البیعه منکم و الصفقه لکم بقبول ما جئت به عن الله عزوجل فى على امیرالمؤ منین ، و الاوصیاء من بعده الذین هم منى و منه امامه فیهم المهدى الى یوم یلقى الله الذى یقدر و یقضى .
پس از طرف خداى عزیز و بزرگ ماءمورم که براى على امیرالمؤ منین (ع ) از شما بیعت بگیرم ، و براى امامان پس از او نیز بیعت کنید. امامانى که همگان از من و تز على مى باشند، و قائم آنان مهدى (عج ) است تا روز قیامت که به حق قضاوت خواهند شد.

سئوال ۴۳: اگر در گذشته ولایت امامان معصوم (ع ) اعلام و ابلاغ شد، پس در روزغدیر واقعیتى شکل گرفت ؟
پاسخ : در روز غدیر همه مسلمانان با رهنمود رسول خدا(ص ) با امام على (ع ) بیعت کردند. و همه به امامت دیگر امامان معصوم (ع ) تا حضرت قائم (عجل الله ) اعتراف و اقرار کردند. و امامت آنان را تا رجعت و قیامت پذیرفتند.

سئوال ۴۴: با بیعت عمومى مردم کدام اصل ازاصول آزادى و دموکراسى ثابت مى گردد؟
پاسخ : اصل شرکت مردم در سرنوشت خویش اصل آزادى مردم در حکومت اسلامى
حادثه غدیر زیباترین جلوه آزادى در حکومت اسلامى است با اینکه امام حق را خدا برگزید، و پیامبر خدا (ص ) او را معرفى فرمود.
حق بیعت به مردم داده شده است .

سئوال ۴۵: آیا در روز غدیر تنها روز بیعت با امیرالمؤ منین (ع ) است ؟
پاسخ : خیر بلکه روز غدیر روز بیعت با دوازده امام معصوم (ع ) است .
روز غدیر اعتراف و اقرار به امامت دوازده امام شیعیان است .
امیرالمؤ منین و یازده امام دیگر از فرزندان آن حضرت است . رسول خدا(ص ) فرمود: معاشرالناس ! فبایعوا الله و با یعونى و با یعوا علیا امیرالمؤ منین ، والحسن والحسین والائمه منهم فى الدنیا والاخره کلمه طیبه باقیه یهلک الله من غدر و یرحم من و فى . فمن نکث فانما یتکث على نفسه و من اوفى بما عاهد علیه الله فسیوتیه اجرا عظیما
اى جمعیت انسانها: پرهیزگار باشید، و بیعت کنید با على امیر مؤ منان ، و حسن و حسین و امامان پس از آنان ، که کلمه طیبه جاودانه هستند، خدا نیرنگ باز را هلاک مى کند، و رحمت خدا را مى نگرد کسى که وفاى به عهد کند و کسى که پیمان شکند، پس بر زیان خود عمل کرده است .

سئوال ۴۶: اگر امامت نباشد چرا رسالت پیامبر ناقص است ؟
پاسخ : هر چیزى براى تداوم و جاودانه ماندن به دو اصل نیازمند است .۱ اصل علل پیدایش ۲ و اصل علل پایدارى و حفاظت .
احى اختراعى را به ثبت برساند و برود، و دیگر کسى آن اختراع را مطرح نکند به تولید انبوه نرساند، آن را حفظ نکند، چون اصل تداوم و پایدارى با اصل پیدایش و اختراع هماهنگ نشد آن اختراع فراموش مى شود، از یاد مى رود، نابود مى شود. در حفظ و نگهدارى یک ساختمان یک کتاب ، یک طرح اقتصادى ، نیز این واقعیت جارى است .
در مسائل فکرى و عقیدتى نیز به دو اصل نیازمندیم : ۱ اصل پیدایش ((علت محدثه )) و پدید آورنده . ۲ و اصل پایدارى و حفاظت ((علت مبقیه )) و نگهدارنده
مکتب را معرفى کند، و ملت و دولت را با انواع زحمت ها و تلاش ها پدید آورد، و پس از دورانى از دنیا برود و علت پایدارى و حفاظتى نباشد که راه و رسم او را تداوم دهد، و مکتب او را از انواع تحریف و دگرگونى برهاند. ره آورد رسالت تاراج مى شود و پس از اندک زمانى اثرى از آن باقى نخواهد ماند. پس رسالت بدون ولایت و امامت نا تمام است .

•   حوادث پس از غدیر

سئوال ۴۷: چرا مخالفان ولایت در روز غدیر به آخر خط و به بن بست رسیدند؟
خالفان سیاسى که با یکدگر پیمان سیاسى ، نظامى بستند معتقد بودند که : تا پیامبر (ص ) زنده است آنها نمى توانند به اهداف سیاسى خود برسند. پس تمام طرح ها و نقشه ها را براى دوران پس از پیامبر نگهداشتند تا رسول خدا(ص ) بر منبر مدینه یا در کوچه و خیابان ، یا در اجتماعات معمولى ، از امامت امام على (ع ) و فرزندانش سخن مى گفت و رهنمود مى داد، براى مخالفان هر ناگوار بود اما تا حدودى قابل تحمل بود.
روز غدیر خم بدنبال سالها تذکر و رهنمود، از نظر کاربردى وارد نهایى ترین مرحله تحقق رهبرى شده و از آن اجتماع عظیم براى امام على (ع ) بیعت گرفت . زیرا احادیث و روایات را مى توان با تهاجم و محاصره فرهنگى بدست فراموشى سپرد، اما بیعت ۱۲۰ هزار زن و مرد حاجیان از حرم بازگشته را چگونه مى شود بدون فشار نظامى از خاطره ها زدود؟ از فرهنگنامه ها پاک کرد؟ از ذهن ها و دلها شست ؟ اینجا بود که چاره اى جز حرکت نظامى و رسوائى خود ندیدند.

سئوال ۴۸: اول کسى که آشکارا مخالفت کرد چه کسى بود؟
پاسخ : شخصى بنام حارث بن نعمان فهرى بود. که با تحریک دیگر مخالفان جرئت کرد تا آشکارا مخالفت کند و با رسول خدا به مجادله پردازد.

سئوال ۴۹: چه افرادى پس از بیعت عمومى دست به توطئه و مخالفت زدند؟
پاسخ : آنانکه نقشه ترور پیامبر را ریختند. آنانکه پس از ۷۵ روز به خانه امام على (ع ) هجوم آوردند.^(۱۲) آنانکه امامت را از اهل بیت (ع ) غصب کردند.

سئوال ۵۰: چرا پس از غدیر، عذرى براى کسى باقى نماند؟
پاسخ : زیرا هم ابلاغ فرشته بود هم اعلام رسول خدا.
انتخاب الهى بود و هم بیعت آشکارى پیامبر (ص ) با على (ع ) و سرانجام بیعت عمومى مسلمانان با امامان معصوم (ع ) از امام على (ع ) تا حضرت مهدى (ع ).
زبانى و بیعت علمى تمام مسلمانان بلاد اسلامى همراه با پیامبر اسلام (ص ) آیا دیگر عذرى براى انکار غدیر باقى خواهد ماند؟ هرگز!! که حضرت زهرا (س ) بارها این حقیقت را مطرح مى کرد که فرمود: فما جعل الله لا حد بعد غدیر خم من حجه و لا عذر.^(۱۳) (خداوند بزرگ پس از حادثه غدیر خم ((که ولایت على (ع ) اعلام گردید) براى هیچکس عذر و بهانه اى باقى نگذاشته است ))

سئوال ۵۱: اولین مخالف غدیر که عذاب شد به پیامبر چه گفت ؟
: حارث بن نعمان فهرى پس از مخالفت آشکار خطاب به رسول خدا(ص ) گفت : (اى محمد! ما را به خدا خواندى پذیرفتم ، نبوت خود را مطرح کردى ، لااله الاالله و محمد رسول الله گفتیم ، ما را به اسلام دعوت کردى اجابت کردیم ، گفتى ، نماز در پنج وقت بخوانید خواندیم ، به زکات و روزه و حج و جهاد سفارش کردى اطاعت کردیم ، حال پسر عموى خود را امیر ما ساختى که نمى دانیم این حکم از طرف خداست یا با اراده شخصى شما پیدا شده است ؟)^(۱۴) رسول خدا(ص ) پاسخ داد سوگند به خدا که جز او پروردگارى نیست ، این دستور از طرف اوست .

سئوال ۵۲: اولین مخالف غدیر چگونه عذاب شد؟
سخ : حارث بن نعمان فهرى خود تقاضاى عذاب کرد و آنقدر مغرور بود که مى پنداشت که قدرتى وجود ندارد تا او را کیفر دهد. وقتى رسول خدا(ص ) به او فرمود اعلام ولایت امیرالمؤ منین (ع ) و فرمان بیعت عمومى به دستور خدا انجام گرفت و من وظیفه اى جز ابلاغ و اجراى آن نداشتیم .
نعمان پس از شنیدن این جواب ، خشمناک شده سر به آسمان بلند کرد و گفت : (خدایا اگر آنچه را که محمد درباره على مى گوید از طرف تو است ، و به امر توست ، سنگى از آسمانى بر من فرود آید و مرا عذاب کند) هنوز سخنان حارث بن نعمان به پایان نرسیده بود که از آسمان سنگى بر او فرود آمد و او را به هلاکت رساند که آیات ۱ و ۲ سوره معراج نازل شد.

سئوال ۵۳: کدام آیه قرآن به کیفر مخالف غدیر اختصاص دارد؟
پاسخ : آیه ۱ و ۲ سوره معارج
سئل سائل بعذاب واقع للکافرین لیس له دافع .^(۱۵)

سئوال ۵۴: فاطمه زهرا(ع ) نسبت به آغاز مخالفت چه فرمود؟
پاسخ : حضرت زهرا(س ) نگاهى معنادار به امام على (ع ) نمود و فرمود: اتظن یا الحسن ان هذا الرجل وحده ؟! والله ما هو الا طلیعه قوم لا یلبئون ان یکشفوا عن وجوههم اقنعتها عندما تلوح لهم الفرصه .^(۱۶)
(اى ابوالحسن ! آیا گمان مى کنى در مى کنى در مخالفت با غدیر، این مرد تنهاست ؟ سوگند به خدا او پیشگام قومى است که هنوز نقاب از چهره هایشان فرو نیافتاده است و آنگاه که فرصت بدست آوردند مخالف خود را آشکار خواهد ساخت )
على (ع ) در پاسخ فرمود: من دستور خدا و پیامبر را انجام مى دهم و به خدا توکل مى کنم که بهترین یارى دهنده است .

سئوال ۵۵: چند آیه به مخالفان غدیر اختصاص دارد؟
پاسخ : ۱- آیه ۱ و ۲ سوره معارج به مخالفت و عذاب حارث بن نعمان فهرى
۲ آیه ۶۷ مائده به کل مخالفان ارتباط دارد که فرمود: و الله یعصمک من الناس ان الله لا یهدى القوم الکافرین .
(خدا تو را از شر انسانهاى مخالف حفظ مى کند همانا خدا مردم کافر را هدایت نخواهد کرد.)

سئوال ۵۶: مخالفان غدیر چه توطئه هاى را طراحى کردند؟
پاسخ : توطئه هاى فراوانى را طرح کردند که مهمترین آنها به شرح زیر است :
۱ مخالفت آشکار
۲ طرح ترور رسول خدا(ص ) در جاده هاى کوهستانى بین راه مدینه
۳ پیمان سیاسى نظامى براى بدست گرفتن قدرت
۴ نوشتن طومار دروغین و نفرین شده

سئوال ۵۷: اولین برخورد مسلحانه پس از غدیر چگونه شکست خورد؟
ن ولایت امیرالمؤ منین (ع ) که فکر مى کردند در بن بست کاملى قرار که تصمیم نهایى را گرفتند، و آن ترور پیامبر (ص ) بود که بگونه اى طبیعى با رم دادن شتر آن حضرت در ((عقبه )) که راه کوهستانى ، و دره هاى عمیق داشت به اهداف خود برسند، با یکدیگر گفتند: بر سر راه کوهستانى ((عقبه )) کمین کرده و با پرتاب سنگ و چوب و آلاتى که صداهاى وحشتناک تولید کند، شتر پیامبر (ص ) را رم مى دهیم تا سقوط کند و در آن دره هاى عمیق فرو غلطد، آنگاه از تاریکى شب بهره جسته فرار مى کنیم ، و فردا همه جا مى گوئیم که مرگ پیامبر یک حادثه طبیعى بود.
اب رفتند و بر سر راه کمین کرده و منتظر رسیدن شتر پیامبر (ص ) و همراهان شدند. رسول گرامى اسلام به وسیله فرشته وحى از نقشه آنان آگاهى یافت ، چون به عقبه نزدیک شدند، به حذیفه بن یمان ، و عمار یاسر فرمود تا یکى عنان شتر را در دست گیرد، و دیگرى شتر را هدایت کند.
منافقان کمین کرده ، هر چه داشتند پرتاب نمودند، و با سر و صداهاى گوناگون سعى کردند، شتر را رم دهند که به امر خدا هیچ تزلزلى در حرکت شتر پدید نیامد، و ترور نافرجام ماند.
ترور پیامبر (ص ) این فرصت طلایى را نمى توانستند از دست بدهند که با شمشیرهاى برهنه ، خود به پیامبر (ص ) حمله کردند، ولى با مقاومت بى نظیر عمار یاسر و حذیفه روبرو شدند.اگر اندکى درنگ مى کردند دیگر یاران پیامبر (ص ) که پیوسته و آهسته در یک کاروان بزرگ در حرکت بودند سر مى رسیدند و کار همه منافقان تباه مى شد. پس ناچار فرار کردند.
حذیفه گفت یا رسول الله آنها چه کسانى بودند؟پیامبر فرمود نگاه کن : در آن هنگام برقى جهید و چهره آنان آشکار دیده شد که حذیفه با شگفتى آنها را شناسایى کرد.^(۱۷)
ترور نافرجام و افشاى اسامى دست اندرکاران ، اولین زنگ خطر در امت اسلامى به صدا در آمد که مخالفان به آخر خط رسیدند، و از هیچگونه اقدامى دست بردار نیستند، که اندوهى بر دل یاران پیامبر (ص ) نشست ، و با نگرانى و با مراقبت شدیدترى در حفظ جان رسول خدامى کوشیدند. همه مى دانستند چه اختلافاتى پدید خواهد آمد.
و به روشنى ، حوادث تلخ آینده را مى نگریستند. که نگرانیها و گریه هاى رسول خدا در آستانه رحلت ، براى تنهاى على (ع ) و اهل بیت گرامى او بر همین اساس شکل مى گرفت .

سئوال ۵۸: تشکل هاى سیاسى پس از غدیر چه اهدافى داشتند؟
سخ : پس از بیعت عمومى مسلمانان با على (ع ) و نگرانى سخت مخالفان ، هر لحظه احتمال مى رفت که از غدیر خم تا مدینه ، در آن راه طولانى تشکل هاى شیطانى شکل گیرد، و دست به یک سلسله حرکات مذبوحانه بزنند که براى جهان اسلام ، و وحدت امت اسلامى ناخوشایند باشد.از این رو پیامبر (ص ) دستور داد تا منادى اعلام کند که : ((در طول راه به امر رسول خدا تا رسیدن به شهر مدینه ، دو نفر یا سه نفر حق ندارند گردهم آمده و در گوش یکدیگر زمزمه کنند.))
با این فرمان تشکیل هاى شیطانى ضربه خورد، و اجتماعات توطئه آمیز لغو گردید، مخالفان دیگر نتوانستند در طول راه نقشه اى را سامان دهند یا طرح خطر ناکى را تحقق بخشند.

سئوال ۵۹: اولین طومار ننگین را چگونه و براى چه نوشتند؟
فکر تهیه طومارى افتادند تا مخالفت خود را با ولایت على (ع ) اعلام دارند، و بگویند که مخالفت ما سازمان یافته و مستحکم است . از این رو در خانه ابابکر گرد آمدند و پس از گفتگوهاى فراوان ، عهدنامه اى با خط سعیدبن عاص نوشتند که با بررسى امضاء تایید کنندگان این طومار، عمق کینه توزى قریش و مخالفان على (ع ) به اثبات مى رسد که نام : ابوسفیان ، و فرزند ابى جهل ، و صفوان بن امیه در راس همه امضاها به چشم مى خورد. یعنى سردمداران شرک و کفر دست در دست منافقان مسلمان نما گذاشته اند تا خورشید ولایت را انکار کنند.^(۱۸)

سئوال ۶۰: پیامبر (ص ) کدام آیه از قرآن را در افشاى طومار ننگین قرائتکردند؟
پاسخ : پیامبر (ص ) پس از مشاهده ابو عبیده جراح چون آگاهى به توطئه پنهانى آنان داشت آیه ۷۹ سوره بقره را تلاوت فرمود: فویل للذین یکتبون الکتاب بایدیهم ثم یقولون هذا من عندالله
(واى بر کسانى که کتاب را با دستان خود مى نویسند و آن را براى اینکه به بهاى اندک بفروشد به خدا نسبت مى دهند)

• غدیر در آیات و روایات

سئوال ۶۱: اولین آیات مربوط به روز غدیر کدام است ؟
پاسخ : اولین آیه اى که بر رسول خدا(ص ) نسبت به حادثه عظیم غدیر نازل شد آیه ۶۷ سوره مائده است که فرود: یا ایهاالرسول بلغ ما انزل الیک من ربک .
(اى پیامبر! آنچه بر تو نازل شد ((نسبت به ولایت على (ع ) از طرف پروردگار تو امروز ابلاغ کن ).

سئوال ۶۲: چند آیه قرآن به حادثه عظیم روز غدیر اختصاص دارد؟
پاسخ : چهار آیه به ماجراى عظیم غدیر اختصاص دارد:
۱ آیه ۶۷ سوره مائده اولین آیه ((یا ایهاالرسول بلغ ))
۲ آیه ۳ سوره مائده . ((الیوم اکملت لکم دینکم ))
۳ آیه ۱ و ۲ سوره معارج ((سال سائل بعذاب واقع )) نسبت به عذاب کردن حارث بن نعمان فهرى
۴ آیه ۷۹ بقره . ((فویل للذین یکتبون الکتاب )) (نسبت به پیمان نامه سیاسى ابابکر و عمر و عثمان و ابوعبیده و سالم ، که پیمان نامه را در اختیار ابوعبیده گذاشتند و پیامبر صبح فردا خطاب به او این آیه را خواندند.)

سئوال ۶۳: چرا در روز غدیر دین کامل شد؟
ین به نبوت و امامت بستگى دارد زیرا پیامبران دین الهى را به مردم ابلاغ مى کنند و تشکیل ملت و دولت توحیدى مى دهند و عامل ((محدثه )) آورنده دین مى باشند و امامان معصوم (ع ) دین الهى را پس از پیامبران با همان اصالت و سلامت به عصرها و نسل هاى آینده انتقال مى دهند، حفظ مى کنند و عامل جاودانگى و حفظ دین خداوند، چون در غدیر بیعت با ولایت تحقق یافت و اصل امامت در پرتو اصل نبوت سامان گرفت دین تکمیل شد که فرمود: الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتى و رضیت لکم الاسلام دنیا.
(امروز ((روز غدیر)) دین را براى شما کامل کردم ، و نعمت من بر شما تمام شد و رضایت دادم که اسلام دین شما باشد.)

سئوال ۶۴: چرا نعمت هاى خدا بر انسانها در روز غدیر بهاکمال رسید؟
پاسخ : همه نعمت ها، و خوبیها، صلح و آرامش ، امنیت و رفاه ، همه و همه در سایه حاکمیت اسلام است ، و حاکمیت اسلام پس از رسول خدا(ص ) در پرتو ولایت عترت است ، پس نعمت ولایت از همه نعمت ها برتر است که در روز غدیر با تحقق بیعت عمومى براى ولایت عترت ، نعمت پروردگارى کامل شد. ((و اتممت علیکم نعمتى .))

سئوال ۶۵: حضرت زهرا(س ) چگونه حادثه غدیر را مطرح مى فرماید؟
رت زهرا(س ) فرمود: و اعجباه انسیتم یوم غدیر خم ؟ سعمت رسول الله یقول : على خیر من اخلفه فیکم ، و هو الامام و الخلیفه بعدى ، و سبطاى و تسعه من صلب الحسین (ع ) ائمه ابرار لئن اتبعتوهم وجدتموهم هادین مهدیین و لئن خالفتموهم لیکون الاختلاف فیکم الى یوم القیامه .
فرمود: (شگفتا! آیا حادثه عظیم غدیر خم را فراموش کرده اید؟ شنیدم که پیامبر گرامى اسلام فرمود: و على بهترین کسى است که او را جانشین خود در میان شما قرار مى دهم على (ع ) امام و خلیفه بعد از من است و دو فرزندم حسن و حسین (ع ) و نه نفر از فرزندان حسین (ع ) پیشوایان و امامانى پاک و نیک اند. اگر از آنها اطاعت کنید شما را هدایت خواهند نمود و اگر مخالفت ورزید، تا روز قیامت بلاى تفرقه و اختلاف در میان شما حاکم خواهد شد)^(۱۹)

سئوال ۶۶: امامان معصوم (ع ) چگونه غدیر را تبلیغ مى کردند؟
سخ : امامان معصوم (ع ) پس از رسول خدا(ص ) همواره در بحث و مناظرات سیاسى ، عقیدتى خود مردم را به یاد غدیر مى انداختند و مى فرمودند اگر اعتراف دارید که روز غدیرى وجود دارد، و بیعت با ولایت در آن روز تحقق یافت ، پس چرا حکومت غیر ما را پذیرفته اید؟ پس از حضرت زهرا (س ) کسى که روش مناظره با حدیث غدیر را از نظر کاربردى مطرح فرمود على (ع ) است . در بسیارى از مواقع حساس ، و در روز شورى و تا ((سال ۲۳ هجرى )) که امام فرمود:
فانشد کم باالله هل فیکم احد قال رسول الله (ص ) من کنت مولاه فعلى مولاه ، الهم وال من والاه ، و عاد من عاداه وانصر من نصره ، لیبلغ الشاهد الغایب غیرى ؟
یان شما غیر از من کسى هست که پیامبر (ص ) درباره او فرمود باشد؟((هر کس را که من مولى او هستم ، على مولى اوست ، خدایا دوست دار دوستان او را، دشمن دار دشمنان او را، یارى کن یارى کنندگان او را، پس باید حاضران به غائبان خبر دهند)) همه گفتند: نه غیر از تو کسى نیست (قالواللهم لا)^(۲۰)
و پس از حضرت امیرالمؤ منین (ع ) حضرت امام مجتبى (ع ) و عمار یاسر و عبدالله بن جعفر و قیس بن سعد با یاد حماسه غدیر با دشمنان ولایت على (ع ) بحث و مناظره کردند.
از حدیث غدیر را دیگران از حضرت زهرا (س ) یاد گرفتند، که آغازگر این راه بود، و با دشمنان ولایت بر اساس حماسه غدیر بحث و مناظره مى کرد که یکى از آنها اصبغ نباته است . اصبغ یکى از رجال بنام و از یاران حضرت على (ع ) است که براى مذاکره با معاویه به شام فرستاده شد. ر معاویه وارد شدم دیدم عمروبن عاص و جمعى از سران بنى امیه در اطراف معاویه حلقه زدند، و ابوالدرداء در پیش روى او قرار دارند. تا چشم او به من افتاد، گفت : عثمان مظلوم کشته شد و چرا على (ع ) قاتلان عثمان را به من تحویل نمى دهد؟ در جواب معاویه گفتم : اى معاویه ، ما و هم مى دانى که دروغ مى گویى ، تو عثمان را بهانه قرار دادى که به حکومت دست یابى . بعد به ابوهریره گفتم : تو را به خدائى که مى پرستى سوگند مى دهم در روز غدیر خم کجابودى ؟ ابوهریره گفت : در میان جمعیت بودم . پرسیدم ، رسول خدا در آن روز درباره على (ع ) چه فرمود؟ ابوهریره گفت شنیدم که رسول خدا فرمود: من کنت مولاه فعلى مولاه اللهم و ال من والاه و عادمن عاداه و انصر من نصره و خذله .
گفتم اى ابوهریره ! تو که این سخنان را با گوش خود از پیامبر شنیدى پس چرا على (ع ) را دشمن مى دارى ؟ ابوهریره فقط گفت : انالله و انا الیه راجعون .
چون معاویه دید که روش مناظره من در حاضران مجلس تاءثیر کرد فریاد زد و با سخنان بى مورد مرا ساکت کرد.^(۲۱)
حماسه غدیر آنقدر والاست که دشمنان امام نیز در بحث و مناظره خود از حدیث غدیر یاد مى کردند مانند: عمروعاص که براى غلبه بر معاویه عمربن عبدالعزیز براى پیروزى بر مخالفان و ماءموران براى پاسخ دادن به علماء فرق سلامى ، را مى توان نام برد.

سئوال ۶۷: از دیدگاه امامان شیعه بزرگترین عید اسلامى کدام است ؟
پاسخ : پس از حادثه عظیم غدیر یکى از مسئولیت هاى سیاسى اجتماعى مسلمین این بود که از دیدگاه امامان شیعه بزرگترین عید ملت اسلام عید غدیر است . امام رضا (ع ) فرمود: و هو یوم الزینه فمن تزین لیوم الغدیر غفرالله کل خطیئه عملها صغیره او کبیره .^(۲۲)
(روز غدیر، روز زینت و آراستن است ، کسى که براى روز غدیر خود را بیاراید خدا گناهان او را چه کوچک باشد چه بزرگ مى آمرزد.)

سئوال ۶۸: چرا غدیر همه چیز شیعه مى باشد؟
پاسخ : زیرا غدیر یعنى بیعت با ولایت ، و ولایت همه چیز امت اسلام است ، اگر ولایت عترت نباشد، دین ناقص است و نبوت پیامبر (ص ) ناتمام و نعمت هاى الهى نیز تمام نیست .

سئوال ۶۹: سخن حضرت زهرا (س ) با مردم مدینه در مورد روز غدیر چه بود؟
یکى از روزهاى پس از پیامبر (ص ) که مردم در کوچه نزدیک خانه حضرت على (ع ) گرد آمده بودند، دختر رسول خدا(ص ) از خانه بیرون آمده و در کنار درب ورودى منزل ایستاد، و خطاب به مردم فرمود: لا عهد لى بقوم حضروا اسوء محضر منکم ،ترکتم رسول الله (ص ) جنازه بین ایدیننا و قطعتم امرکم فیمابینکم ، لم تستامرونننا و لم تردو النا حقا کانکم لم تعلموا ما قال یوم غدیر خم ، والله لقد له (على بن ابى طالب ) یومئذ الولاء لیقطع منکم بذالک منها الرجاء، ولکنکم قطعتم الاسباب بینکم و بین نبیکم ، ولله حسیب بیننا و بینکم فى الدنیا و الاخره .
(من ملتى را مثل شما نمى شناسم که اینگونه عهدشکن و بد برخورد باشند، جنازه رسول خدا را در دست ما گذاشته رها کردید، و عهد ما پیمانهاى میانتان را بریده ، فراموش نموده اید و ولایت و رهبرى امام على (ع ) و ما اهل بیت را نکار کردید، و حق مسلم ما را باز نگرداندید.
غدیر خم آگاهى ندارید؟ سوگند به خدا که رسول گرامى اسلام در آن روز ولایت و رهبرى امام على (ع ) را مطرح کرد و از مردم بیعت گرفت ، تا امید شما فرصت طلبان تشنه قدرت را قطع نماید، ولى شما رشته هاى پیوند معنوى میان پیامبر (ص ) و خودتان را پاره کردید، این را بدانید که خداوند در دنیا و آخرت بین ما و شما داورى خواهد کرد.)^(۲۳)

سئوال ۷۰: اگر غدیر نبود آیا عاشورایى وجود داشت ؟
پاسخ : خیر، زیرا عاشورا در تداوم تحقق فرهنگ غدیر بوجود آمد.
غدیر خم یعنى بیعت با ولایت عترت پیامبر (ص ) و اگر امت اسلامى با ولایت عترت بیعت کرد و آن را پذیرفت دیگر نمى تواند حکومت ننگین یزید را بپذیرد! پس شهداى عاشورا نیز فدائیان آگاه خط غدیرند.

سئوال ۷۱: اگر غدیر نبود آیا شناخت مؤ من و منافق ممکن بود؟
ولایت نبود مدعیان دروغین ، منافقان تشنه قدرت ، انسانهاى متظاهر به اسلام آزمایش نمى شدند، همه مى گفتند ایمان داریم همه ادعا داشتند از یاران پیامبرند، همه اظهار مى کردند مسلمانند اما وقتى فرمان خدا ابلاغ شد که همه باید با امام بر حق بیعت کنند، و بر این بیعت وفادار بمانند. گروهى آشکارا مخالفت کردند. و گروه دیگر پیمان نامه سیاسى نوشتند. برخى انواع توطئه ها را سامان دادند تا خلافت از خاندان عترت خارج شود آنگاه غدیر معیار شناخت مؤ من و منافق که حضرت اباعبدالله فرمود:
ما کنا نعرف المنافقین على عهد رسول الله ، الا ببغضهم علیا و ولده علیه السلام .^(۲۴)
امام حسین (ع ) فرمود: (در زمان رسول خدا(ص ) منافقین را نمى شناختیم جز با دشمنى و کینه توزى آنان نسبت به على (ع ) و فرزندان او.

سئوال ۷۲: اگر غدیر نبود آیا تداوم اسلام ناب امکان داشت ؟
پاسخ : خیر، هرگز!! زیرا اسلام بدون ولایت نبود، انواع آداب و رسوم جاهلى را بنام اسلام مطرح مى کردند، چه اینکه ۷۲ فرقه بوجود آوردند. از این رو غدیر اسلام ولایت را مطرح کرد و اسلام ولایت ضامن تداوم اسلام ناب تا قیامت شد.

پی نوشت :

۱- ۱ مقیاس طول مى باشد، که میل انگلیسى ۱۶۰۹ متر، میل دریایى ۱۸۵۲ متر است .
۲- ۲ الغدیر ۱ ص ۳۴۱ و امالى شیخ طوسى ص ۵۶۸
۳- ۱ سوره مائده آیه ۶۷
۴- ۲ سوره حج آیه ۲۷
۵- ۱ سیره حلبى شافعى ج ۳ ص ۲۸۳ و تاریخ الخلفاء ج ۴ سیو طى شافعى
۶- مسند احمد ج ۱ ص ۸۸ و سیره حلبى ج ۳ ص ۳۰۲
۷- ۱ منتهى الامال ۱ ص ۲۶۸ شیخ عباس قمى
۸- ۱ ۱ سیره حلبى ج ۳ ص ۲۸۳: حلبى شافعى
۲ تاریخ الخفاء جلد ۴: سیوطى شافعى
۳ تذکره الخواص ص ۴ ص ۲۸۱: ابن جوزى حنفى
۴ مسند احمد ج ۴ ص ۲۸۱: احمدبن حنبل
۹- ۱ بخشى از خطبه روز غدیر پیامبر (ص ) است .
۱۰- سوره مائده آیه ۶۷
۱۱- ۱ سوره مائده آیه ۶۷
۱۲- ۱ خصال شیخ صدوق ج ۱ ص ۱۷۳ و امالى شیخ طوسى ص ۳۸۳
۱۳- ۲ دلائل الامامه : طبرى و احتجاج طبرسى ج ۱ ص ۱۴۶
۱۴- ۳ به اسناد و مدارک سئوال ۵۶ مراجعه شود ۱۵- ۱- تذکره الخواص ص ۱۹: ابن جوزى حنفى و تفسیر المنارج ج ۶ ص ۴۶۴
۱۶- ۲ سیره حلبى شافعى ج ۳ ص ۳۰۸
۱۷- ۱ ارشادالقلوب ص ۱۱۲ و بحارالانوارج ۲۸ ص ۸۶ و ابن حزم اندلسى ج ۳
۱۸- ۱ کشف الیقین علامه حلى ص ۱۳۷ و بحارالانوار ج ۲۸ ص ۸۶
۱۹- ۱ بحارالانوار ج ۳۶ ص ۳۵۳ و غایه المرام ص ۹۶
۲۰- ۲ الغدیر ج ۱ ص ۱۵۹ و مناقب خوارزمى حنفى ص ۲۱۷
۲۱- ۱ پیکار صفین ص ۱۲۳ و فتوح البلدان ص ۴۷۸
۲۲- ۱ الغدیر ج ۱ ص ۱٫۲ و اقبال الاعمال ابن طاووس ص ۴۶۴
۲۳- ۱ امالى شیخ مفید ص ۴۹ و الامامه و السیاسه ج ۱ ص ۱۲
۲۴- ۱ عیون اخبار الرضا (ع ) ج ۲ ص ۷۲ و بحارالانوار ج ۳۹ ص ۳۰۲