اول ذیقعده سال 173 هجرى بود که عالم به وجود فاطمه اى دیگر از گلشن رسالت جلوه گر شد، تا عصمت فاطمه زهرا سلام الله علیها را دوباره تجلى سازد و با فروغ خود، اسوه بانوان جهان گردد.
نام شریف آن حضرت فاطمه کبری سلام الله علیها و القابش معصومه، طاهره، حمیده و برّه، رشیده، تقیّه، کریمه اهل بیت و عالمه آل طه و... می باشد.
آن حضرت تا سن شش سالگی در مدینه در محضر پدر بزرگوارش امام هفتم موسی بن جعفر علیه السلام بوده که یکی از کرامات و فضایل حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در همین سن خردسالی روی داد.
زمانی که پدر بزرگوارشان در سفر بودند، جمعی از شیعیان برای دریافت پرسشهای خود به مدینه وارد شدند تا به محضر امام موسی بن جعفر علیه السلام برسند و پاسخ سؤالات خود را از حضرتش دریافت کنند.
اما با خبر شدند که آن بزرگوار در مسافرت هستند لذا پرسشها را به خانواده امام کاظم سپردند تا در سفر بعد پاسخ بگیرند. حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها که حدود شش سال داشت، پاسخ سؤالات آنها را نوشت و به ایشان داد.
امام موسی کاظم علیه السلام پس از بازگشت از سفر و باخبر شدن از این قضیه به نشان تمجید از دخترش حضرت معصومه سلام الله علیها و تصدیق او سه بار فرمودند:
«فداها ابوها»
«پدرش به فدایش»
همان کلماتی که رسول خدا درباره بی بی دو سرا فاطمه زعرا سلام الله علیها بر زبان جاری نمودند.
حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها بعد از شهادت پدر در سال 179 هجری تحت کفالت برادر بزرگوار و امام زمانش حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام قرار گرفت و تا سال 200 هجری یعنی 21 سال تمام در کنار ایشان به مقامات عالی و کمالات علمی و عرفانی و اخلاقی دست یافتند.
فضائل حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها
یکی از فرازهایی که بیانگر اوج عظمت و مقام حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها است، زیارتنامه ای است که هشتمین جانشین رسول خدا حضرت امام رضا علیهما السلام در مورد آن حضرت بیان فرموده اند. در فرازی از آن چنین آمده است:
«یا فاطمة اشفعی لی فی الجنه فانِ لَک عِندا... شأناً من الشأن»
«ای فاطمه مرا در مورد ورود به بهشت شفاعت کن؛ چرا که در پیشگاه خداوند دارای مقامات و درجات بسیار ارجمندی هستی»
رئیس مذهب شیعه صادق آل محمد علیهم السلام نیزقبل از ولادت امام کاظم علیه السلام فرمود:
«وَسَتُدفَنُ فیها امرَأَةٌ مِن اَولادی تُسّمی فاطمهٌ فَمَن زارها وجبت لَهُ الجنَّه»
«به زودی در قم بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دفن شود. کسی که مرقد او را زیارت کند بهشت برای او واجب گردد»
راز ازدواج نکردن حضرت
حضرت معصومه سلام الله علیها به هنگام هجرت حضرت امام رضا علیه السلام از مدینه به طوس 27 ساله بودند. طبق وصیّت امام کاظم علیه السلام ازدواج دختران آن حضرت به مشورت و اجازه امام رضا علیه السلام بستگی داشت. چرا که آن حضرت به مصلحت خواهرانشان آگاهتر از دیگران بودند. برای حضرت معصومه سلام الله علیها همسر مناسب و همتایی وجود نداشت. زیرا علاوه بر کفو دینی کفو فرهنگی و معنوی نیز نقش بسزایی در ازدواج صحیح دارد. شاید بر همین اساس امام صادق علیه السلام فرمود:
«اگر خدای متعال علی علیه السلام را برای فاطمه الزهرا سلام الله علیها نمی آفرید، در سراسر زمین از حضرت آدم گرفته تا هر انسانی بعد از او همسر و همتای مناسبی برای فاطمه الزهرا سلام الله علیها پیدا نمی شد»
حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها دخت گرانقدر هفتمین پیشوای مسلمانان جهان، از زمره زنان عفیف و پاکدامنى بود که در راه امامت و ولایت رنج هاى طاقت فرسایى کشید، غصه ها خورد،سختى ها و مشکلات سفر را تحمل کرد و همچون یعقوب به اشتیاق و امید دیدار یوسف شتافت.
صادق آل محمد پیش از ولادت کریمه آل محمد علیهم السلام فرمود:
خدا را حرمى است و آن مکه است،امیرمؤمنان را حرمى است و آن کوفه است،و ما اهل بیت را حرمى است وآن قم است.بزودى بانویى به نام فاطمه از تبار من در آن جا دفن می شود که هر کس به زیارتش بشتابد، بهشت بر او واجب مى گردد.
به راستى او فاطمه است تا على را یارى کند، زینب است تا رسالت عاشورا را بر دوش کشد و معصومه خواهر هشتمین جانشین رسول خدا امام رضا علیهما السلام است تا با هجرت برادر از مدینه به خراسان،رسالت فاطمه بودن را بر دوش احساس کند و سرو بلند باغ محمد ،یعنی على بن موسى الرضا علیه السلام را یاور باشد.
سال 201هجرى بود که او با رسول خدا و ائمه مظلوم بقیع وداع مى کند، آن گونه که برادر بزرگوارش یک سال پیش از او وداع کرده بود. این بار اوست که کاروان شوق را برپا مى دارد.
همراه برادران و برادرزادگان رو به سوى کوى حضرت دوست پا مى نهد. چشمان کاروانیان اشک ریزان است، اشک فراق و اشک شوق و تنها دیدار برادر،سنگینى فراق را جبران مى کند و لحظه ها در تب دیدار برادر مى گذرد تا به یوسف آل رسول، آفتاب خطه طوس برسد; اما افسوس که حرامیان بنى عباس، شهر ساوه را مناسب مقاصد شوم خود مى یابند و با حمله به کاروان آل رسول،23 تن از همراهان را به شهادت مى رسانند.اینک فاطمه،رسالت زینب را بر دوش مى کشد، غم شهیدان، جانکاه و طاقت فرساست.
او که عمرش با فراق و هجران هفتمین جانشین رسول خدا ،یعنی پدر بزرگوارش امام موسى کاظم علیه السلام و سپس با دورى از برادر بزرگوارش در دنیایى از غم و اندوه سپرى شد،اینک با ستم بنى عباس بیمار مى شود و بنا به قولى مسموم مى گردد.
آنچه مسلم است، حضرت پس از بیمارى مى پرسند تا قم چه مقدار مسافت است. مى گویند ده فرسخ، مى فرماید: مرا به قم برسانید.
کاروان رو به قم مى نهد. در 23 ربیع الاول مردم به استقبال مى آیند تا کریمه اهل بیت را به شهر خویش برند و از میان مردم موسى بن خزرج حضرت را در منزل خود سکنا مى دهد کمر به خدمت او مى بندد، لیکن آن بانوى مکرمه بیش از هفده روز در قم اقامت نمى کند و در دهم ربیع الثانى سال 201 هجرى روح ملکوتى اش به لقای رب مى شتابد.