عید نوروز در اسلام

 

 اگربه کلمه نوروزتوجه کنیم نوروز و‌اژه‌ای مرکب است که از دو جزء(نو+روز) ترکیب یافته است که به معنای روز نوین است که از لحاظ اصطلاحی به معنای نخستین روز از نخستین ماه از سال خورشیدی استعمال می شود ودر زبان قدیم این واژ به معنای نوک روچ یا نوک روز بوده است. 

اما تعریفی که از بیرونی از نوروز نقل شده است :

نوروز نخستین روز است از فروردین ماه و از این جهت روز نو نام نهاده شده است زیرا که پیشانی سال نو است از این پنج روز همه جشن هاست.

اگربه عید نوروز و جشن های آن توجه نمائیم سابقه آن به پیش از اسلام بر می گردد نوروز در بین ایرانیان از قدیم الایام بعنوان یک جشن و رسم استفاده شده است ظهور اسلام و بر خورد مسالمت آمیز آن باسایر ادیان و آیین ها از جمله اعتقادات مذهبی و ملی ایرانیان موجب شد که مراسم و آدابی که تضادی با دین مبین اسلام نداشت با فرهنگ دینی و فق داده که یکی از این مراسم ملی عید نوروز بود و نوروز تنها جشنی بود که از دوران باستان تا به امروز ادامه داشته است یکی از مهمترین منابعی که به جشن و افسانه های عید نوروز پرداخته شده است کتاب آثار الباقه اثر دانشمند گرامی ابوریحان بیرونی متوفی 440 هجری قمری است ،احترام به عید نوروز در دین اسلام فقط منحصر به شیعه نیست امّا روایات و احادیث که از عالمان شیعه نقل شده تـأکید برموضوع شده است. 

علامّه مجلسی در کتاب السماء والعالم از امام صادق علیه السلام حدیثی نقل کرده است که :

در آغاز فروردین ،آدم آفریده شد وآن روز فرخنده ای است برای طلب حاجت ها و برآورده شدن آرزوها و دیدار پادشاهان و کسب د انش و زناشویی و مسافرت و داد وستد در آن روز خجسته بیماران بهبودی می یابند و نوزادان به آسانی زاده می شوند و روزها فراوان می گردد.

امّا واژه عید در قرآن کریم آمده است که خدای متعال در قرآن کریم سوره مائده آیه  114 آمد که:((خدایا نازل کن برای ما مائده ای از آسمان برای اولین و آخرین از ما عید باشد و نشانه ای از تو))و از نظر امام علی (ع) عید هر روزی که در آن روز معصیت خدا نشود و گناهی انجام نگیرد آن روز را عید خوانده است

روایتی از امام جعفرصادق(ع)در بحارالانوار در جلد 56 صفحه 91 نقل شده است که می فرماید :

 نوروز روزی است که خورشید در آن طلوع کرده مگر این که مادر نوروز روز انتظار از میان رفتن سختیها هستیم زیرا نوروز از ما و شیعیان ماست. 

در اینکه عید نوروز مورد تأیید دین اسلام می باشد شک و شبهه ای وجود ندارد امّا اینکه عید نوروز که بعنوان یکی از رسوم ایرانیان بوده و ارزش دینی و معنوی خود را حفظ کند باید مطابق اصول دینی ادامه داده و از اموری که باعث افراط و تفریط در اجرای برنامه های نوروز هست کاسته شود زیرا درنوروز که ایرانیان در قبل از شروع سال نو به نظافت خانه و محل زندگی خود می پردازند تاسال جدید را با پاکیزگی تمام شروع کنندمی بایستی از نظر روحی و روانی و تمام اموری که باعث آلودگی قلب و جان آدمی می باشد پاک گردد تا جایی که در دین اسلام آداب خاصی برای عید نوروز در کتب اسلامی خصوصا"مفاتیح الجنان ذکر شده است که حضرت صادق (ع)به معلی بن خنیس تعلیم فرموده: که چون روز نوروز شود غسل کن و پاکیزه ترین جامه های خود را بپوش و به بهترین بوهای خوش خود را خوشبو گردان و در آن روز روزه بدار پس چون از نماز پیشین و پسین و نامه های آن فارغ شوی چهار رکعت نماز بگذار یعنی دورکعت به یک سلام ودر رکعت اول بعد از حمد ده مرتبه سوره  انا انزلنا ه بخوان ودر رکعت دوم بعد از حمد ده مرتبه سوره قل یا ایها الکافرون و در رکعت سوم بعد از حمد ده مرتبه سوره توحید ودر رکعت چهارم بعد از حمد ده مرتبه (قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ برب الناس بخوان) و بعد از نماز به سجده شکر برو و دعای:بار خدایا برمحمد و آل محمد اوصیاءپسندیده رحمت فرست و هم بر همه پیامبران و فرستادگانت به بهترین برکاتت و بر جسم و جان شان رحمت فرست بار خدایا بر محمد (ص)و آل محمد برکت ده و به مادر این روزی که برتریش دادی و گرامیش نمودی و شرافت و بزرگیش بخشیدی برکت ده بار خدایا مرا در آنچه در آن بر من انعام فرمودی برکت ببخش تا بغیر از تودیگری را سپاس نکنم و در روزیم گشایش و وسعت ده ای صاحب جدال و بزرگواری 0بار خدایا هر چه از من نهان باشد پس کمک و نگهداری تو ازمن نهان مباد و هر چیز را کم کنم پس مباد کمم کنی یاریت را تا بر رنج و زحمت نیفتم برای آنچه محتاج آن نیستم ای صاحب جلالت و بزرگواری و همچنین به نقل از کتاب مفاتیح الجنان از علّامه مجلسی در زاد المعاد محدث قمی رضوان اللّه علیه دعای مشهور :

                    یا مقلب القلوب و الابصار                               یا مدبر اللیل و النهار

یا محول الحول و الاحوال                          حول حالنا الی احسن الحال 

را برای هنگام تحویل و لحظه حلول سال جدید ذکر کرده اند بخوان و دیگر از آداب عید نوروز هدیه دادن است که هم در عرف مردم ایران هم از امامان معصوم که در کتاب من لایحضر ،الفقیه ج3ص300 نقل شده است که به امام (ع)هدیه نوروزی عطاشد فرمود :این هدیه چیست گفتند یا امام هدیه روز نوروز است

امام علی (ع)فرمود :

هر روز را برای ما نوروز بسازید

امّا نوروز از نظر فتوای علماءشیعه :اکثر مراجع تقلید در خصوص اصل عید و عیدی گرفتن اشکالی نمی بینند و اگر عید که همراه با جشن و شادی است وارد امور حرام نگردد مورد تأیید بوده است که نظر حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب که در این خصوص بدین شرح است در اصل عید و عید گرفتن اشکالی نیست باید از کارهای حرام احتراز شود همچنین حضرات آیات صافی گلپایگانی و مکارم شیرازی و مرحوم فاضل لنکرانی و تبریزی نظری مساعد نسبت به عید نوروز داشته اند بشرط اینکه جشن ها و شادی تمایل به محرمات پیدا نکنند

امّا مهمترین نکته ای در عید نوروز باید مورد توجه ما مردم ایران قرار بگیرد جدای از مسائل گوناگونی که در عید نوروز صورت می پذیرد از جمله قرائت قرآن –صله رحم ودید و بازدید و هدیه دادن و خواندن نماز –غسل کردن و همه از اموری هستند که مطابق با شریعت اسلام می باشد بحث اصلاح الگوی مصرف در تمام امور زندگی می باشد

تهیه و تنظیم:محمود خرم آبادی

کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی 

منبع:www.ido.ir