حرام هایی که با امام حسین (علیه السلام) حلال شدند

چند روز مانده به محرم، تقریباً از عید غدیر، جوانها به شوق عزاداری امام حسین (علیه السلام) تکیه ها را بنا می کنند. انگار برای عزاداری، اشک ریختن، سینه زدن و سیاه پوشیدن عجله داشته باشند. انگار که دلشان بخواهد هلال ماه محرم زودتر بیاید. از همین جا، قانون شکنی آغاز می شود: انسانهای معمولی، از عزاداری فراری اند؛ این قانون طبیعی است: فرار از مرگ، فرار از غم و اندوه. تنها، عاشقان اباعبدالله اند که قانون شکنند: فریاد شهادت سر می دهند و آرزو می کنند که هرگز از این غم رها نشوند.

حتماً تا به حال فهمیده اید که امام حسین (ع) با دیگران فرق می کند. حتی اندوهش. جالب است بدانید که خداوند بلندمرتبه نیز برای امام حسین (ع) استثنائاتی در نظر گرفته است و برای ایشان، برخی حرامها را حلال و برخی مکروهات را مستحب و برخی مستحبات را مکروه کرده است. با ما همراه باشید تا به بخشی از آن اشاره کنیم.

الف) حرامهایی که حلال شد

۱٫ خوردن خاک
خوردن خاک، هرگونه ای که باشد حرام است. امام صادق (ع) فرمودند: «خاک حرام است مانند گوشت خوک و کسی که خاک بخورد و بمیرد من بر او نماز نمی گذارم…» (۱) ایشان در ادامه ی این حدیث، یک استثنا را مشخص می کنند: «…مگر خاک قبر امام حسین علیه السلام.» (۲)

در روایات ما، حتی خوردن خاک قبر رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) که بی شک برترین مخلوق عالم است نیز حرام دانسته شده است. امّا استفاده از خاک امام حسین (ع) برای شفا گرفتن، ساختن مُهر و تسبیح توسط ائمه ی معصومین (علیهم السلام) توصیه شده است.

امام صادق (ع) فرمودند: «هر که تسبیحى از خاک حضرت امام حسین (ع) بسازد، اگر با آن تسبیح بگوید چه بهتر و اگر او تسبیح نکند، تسبیح در دست او تسبیح می کند و اگر بدون عمد آن را [در دستش] بگرداند در نامه عمل او تسبیح نوشته مى‏شود و اگر متذکر باشد و تسبیح گوید و ذکر الهى کند بعدد هر دانه، چهل تسبیح در نامه عملش نوشته مى‏ شود.» (۳)

۲٫ آسیب رساندن به بدن
آسیب رساندن به بدن، از حقوق نفس است و به نظر علمای اسلام، حرام تلقی می شود. امیرالمؤمنین علی (ع)، به مؤمنان سفارش کرده اند که هرگز در مصیبتهای خود به بدنشان آسیب نرسانند. ایشان می فرمایند: «صبر مانند شتر رام و راهوارى است که صاحب خود را بر زمین نمى‏زند و صبر در مقابل مصیبتها، خود نوعى مصیبت بر دشمنان و نکوهش‏کنندگان است، و تردیدى وجود ندارد که صابر پاداش آن را مى‏بیند و دشمنش منکوب مى‏گردد و از زیان داد و فریاد محفوظ مى‏ماند، مانند پاره کردن لباس و رساندن آسیب به بدن، زیرا کسى که بر بلا صبر نکند، به سه چیز گرفتار مى‏شود: یعنى: تباهى پاداش و شماتت دشمنان و وارد کردن زیان.» (۴)

امّا جالب است بدانید که امام صادق (ع) در نقل ماجرای کربلا بیان می کنند که اهل بیت عصمت (ع)، در عزای امام حسین (ع)، گریبان چک دادند و بر صورتهای خود لطمه وارد کردند و ایشان در ادامه فرمودند: «… وَ عَلَى مِثْلِهِ تُلْطَمُ الْخُدُودُ وَ تُشَقُّ الْجُیُوبُ.» (۵) (برای مثل او باید گونه ها را خراشید و گریبان ها را چاک داد)

ب) مستحباتی که مکروه شدند
غیر از روزهای ماه رمضان، روزه در باقی ماه های سال، استحباب دارد مگر در ۲ روز که خداوند آن را حرام کرده است: عید قربان و عید فطر.

در روز عاشورا، روزه ای که به خودی خود، عملی مستحب محسوب می شود، به شدت مکروه است چرا که به بیان امام صادق (ع)، این روز، روزی بود که آل مروان و آل زیاد به شکرانه ی کشتن سیدالشهدا (ع)، روزه گرفتند.  (۶)

عبید نقل می کند که از حضرت امام جعفر صادق (ع) از روزه ی روز عاشورا سؤال کرد. حضرت فرمودند: «که هر این روزه را بگیرد بهره او از این روزه بهره ابن مرجانه، عبید اللَّه بن زیاد و لشکر او است.» عرض نمودم که ایشان چه بهره ای داشتند؟ حضرت فرمودند که آتش جهنم بهره ایشان خواهد بود. (۷)

ج) مکروهاتی که مستحب شدند
پوشیدن لباس مشکی غیر از چند مورد، در روایات ما قبیح شمرده شده است. تا جایی که لباس مشکی، لباس فرعون نامیده شده است. با این حال ائمه (ع)، سه استثنا برای پوشیدن لباس مشکی قائل شده اند. امام صادق (ع) فرمودند: «سیاه پوشیدن مکروه است مگر در سه چیز: موزه (کفش) و عمامه و عبا» (۸)

امّا آن بزرگواران در همه حال، سیاه پوشیدن برای مصیبت و از دست دادن عزیزان را ناپسند دانسته اند. از امام صادق (ع) در تفسیر آیه شریفه: وَ لا یَعْصِینَکَ فِی مَعْرُوفٍ‏ (۹) (در معروف سرکشی و عصیان نکنید) فرمود:

«مقصود از معروف این است که لباسهاى خود را پاره نکنند، و به صورت خود در هنگام مصیبت لطمه نزنند و خراش ندهند و فریاد وا ویلا بلند نکنند، و پیرامون قبرى شیون نکنند و لباس سیاه نپوشند و موهاى خود را پریشان ننمایند.» (۱۰)

امّا می بینیم برخلاف تمام این احکام، پوشیدن مشکی در عزاداری سیدالشهدا (ع)، از سیره ی ائمه (ع) بوده است. در لهوف، آمده است که جنیان شعری بلند در رثای امام حسین (ع) در روز عاشورا سر دادند که در انتهای آن بیان شده است: «اهل بیت در لباس سیاه بر حسین از سر مصیبتى بزرگ نوحه سرایند و بر چهره‏هاى زیبایشان سیلى مى‏زنند…» (۱۱)

فقط برای حسین (ع)
وقتی در میان حسینه ها سینه می زنید، کمی دست نگه دارید و از خودتان بپرسید اگر به شما مبلغ هنگفتی پول بدهند آیا حاضرید در مقابل دیگران، سینه ی خود را برهنه سازید و بر آن بکوبید؟ بسیاری از انسانهایی که دور و بر خود می بینید، در شرایط عادی صدایشان هم در نمی آید، چه برسد صدای ناله و هق هق شان. براستی، «این حسین کیست که عالم همه  دیوانه ی اوست؟»

پی نوشت:
۱٫  تهذیب الاحکام: ج ۶، ص ۷۴؛ به نقل از سیدی، سید حسن، آثار و برکات تربت امام حسین (ع)، ص ۳۸؛ به نقل از پایگاه حوزه، به آدرس http://www.hawzah.net/fa/bookview.html?BookID=45329
2. همان.
۳٫ لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقیه، ج‏۳، ص: ۴۴۳
۴٫ إرشاد القلوب / ترجمه سلگى، ج‏۱، ص: ۳۳۵
۵٫ وسائل الشیعة، ج‏۲۲، ص: ۴۰۳
۶٫ لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقیه، ج‏۶، ص: ۲۰۳
۷٫ همان.
۸٫ فروع الکافی کلینی، ج ۶، ص ۴۴۹
۹٫ سوره ی ممتحنه، آیه ی ۱۳
۱۰٫ مشکاة الأنوار / ترجمه عطاردى، ص: ۱۹
۱۱٫ لهوف / ترجمه میر ابو طالبى ؛ ص۳۰

پ.میعاد