فواید دعا برای فرج: 1- إظهار محبّت قلبى

فواید دعا برای فرج: 3- إظهار محبّت قلبى‏

بدان که محبّت ، گرچه امرى پوشیده و مخفى است و فعلى باطنى و قلبى ، ولى آثار و دلایل آشکار و شاخه‏ هاى بسیار دارد . محبّت به سان درخت پربرگ و بارى است که بر شاخه‏ هایش گلهاى رنگارنگ نشسته ، بعضى از آثار آن در زبان؛ و بعضى در اعضا و جوارح انسان آشکار مى‏ گردد ، و همانطور که نمیتوان درخت را از بروز دادن گلهایش منع کرد ، نشاید که صاحب محبّت را از اظهار آثار آن جلو گرفت .

  گویند که در سینه غم عشق نهان ساز      

در پنبه چسان آتش سوزنده بپوشم ؟

یکى از دلباختگان چه خوش سروده است :

اِذا هَمَمْتُ بِکِتْمانِ الهَوى‏ نَطَقَتْ‏

مَدَامِعی بالّذی اُخفی مِنَ الأَلَمِ‏

فإنْ اَبُح أفْتَضِحْ مِنْ غَیْرِ مَنْفَعةٍ

وَ إنْ کَتَمْتُ فَدَمْعی غَیْرُ مُنْکَتِمِ‏

لکِنْ اِلى‏ اللَّهِ أشْکُوما اُکابِدُهُ‏

مِنْ طُولِ وَجْدٍ وَ دَمْعٍ غَیْرُ مُنْصَرِمِ‏

اگر تلاش کنم که عشقم را مخفى بدارم اشکهایم از دردهاى پوشیده‏ ام سخن میگوید .

هرگاه آن را إفشا کنم بدون اینکه سودى برده باشم رسوا میشوم ، و چون کتمان نمایم اشکهایم پنهان نمی‏ماند .

ولى به درگاه خدا شِکوِه میبرم آنچه می‏کشم از طولانى بودن اندوه و سرشک بیپایان‏

و همانطور که درخت هر چه بیشتر رشد کند و پرورش یابد گلها و شکوفه‏ هایش فزونتر مى‏ شود ، همچنین هر چه محبّت و دوستى نیرومندتر گردد ، آثار و نشانه‏ هاى آن بیشتر می‏شود .

و از آثار محبّت در چشم ، بیخوابى و اشکبارى است . یکى از اهل اشتیاق در آثار حال فراق گفته :

لَوْ اَنَّ عَیْناً فِى الْفِراقِ بَکَتْ دَماً

لَرَأَیْتَ فی عَینی دَماً لا یَجْمَدُ

اگر چشمى در فراق خون می‏گریست ، در دیدگانم خون خشک ناشدنى می‏دیدى .

و ابوالعباس مبرّد در آغاز قصیده‏ اى چنین می‏گوید :

بَکَیْتُ حَتّى بَکى‏ مِنْ رَحْمَتی الْطَلَلُ‏

وَ مِنْ بُکائی بَکَتْ اَعْداىَ اِذْرَحَلُوا

آنقدر گریستم که ویرانه‏ ها هم به حالم گریستند ، و از گریه‏ ام دشمنانم هم گریه کردند وقتى یارانم رفتند .

و از نشانه ‏هاى محبّت در زبان ، یاد کردن محبوب است همیشه و همه جا ، و شاهد بر این مدعى فرموده خداى تعالى در حدیث قدسى به موسى بن عمران علیه السلام است که : یاد من به هر حال و وضعى خوب است .

مى ‏گویم : حال اهل توجّه همین گونه است . خداوند متعال در قرآن مجید فرموده : « إنَّ فى خَلْقِ السَّمواتِ وَ الْاَرْضِ وَ اختلافِ اللّیلِ وَ النَّهارِ لآیاتٍ لِاُولِى الْأَلْبابِ الّذینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى‏ جُنُوبِهِمْ » ( 888 ) ؛ همانا در خلقت آسمانها و زمین و آمد و رفت پیاپى شب و روز نشانه‏هایى براى خردمندان است ، آنان که خداى را هنگام ایستادن و نشستن و خفتنشان یاد مى‏کنند .

مى‏ گویم : این از آثار نهایت شوق آنان نسبت به محبوبشان می‏باشد .

و نیز از نشانه‏ هاى زبانى محبّت ، یادآورى خوبیها و زیبایی هاى محبوب است - به هرگونه که خوشایند باشد - از همین روى روایات متعددى در فضیلت شعر گفتن در مدح ائمه اطهار علیهم السلام وارد شده که ما در اینجا به یک حدیث اکتفا مى ‏کنیم .

در بحار و وسائل از امام هشتم حضرت رضا علیه السلام رسیده که فرمود : هیچ مؤمنى در مدح ما شعرى نگوید مگر اینکه خداوند متعال براى او در بهشت شهرى بنا کند که هفت بار از دنیا وسیعتر باشد ، در آن شهر هر فرشته مقرّب و هر پیغمبر مرسلى به دیدار او روند ( 889 ) .

و دیگر از نشانه‏ هاى محبّت در زبان ، دعا کردن و خواستن تمام خوبیها براى محبوب می‏باشد ، و این معنى کاملاً براى خردمندان روشن است و جز افراد نادان کسى آن را انکار نمی‏کند .

دلیل بر خوبى اظهار محبّت به زبان ، بلکه قرار دادن آن از ارکان شکر اینکه : دومین پایه ایمان میباشد ، در صورتى که حقیقت ایمان همان اعتقاد و باور است که در دل و باطن انسان قرار دارد ، چنانکه در قرآن مجید آمده : « إلّا مَنْ اُکْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمئِنٌ بالایمانِ » ( 890 ) ؛ مگر کسى که مورد إکراه واقع شود و حال آنکه دلش به ایمان مطمئن باشد .

و نیز آمده : « قالَتِ الأَعْرابُ آمنّا قُلْ لَمْ تؤمنُوا وَ لکِنْ قُولُوا أسْلَمْنا وَ لَمّا یَدْخُلِ الأیمانُ فى قُلُوبِکُمْ » ( 891 ) ؛ اعراب ( بادیه نشینان ) گفتند : ایمان آورده‏ ایم ، بگو : ایمان نیاورده‏ اید ولى بگویید اسلام آورده‏ ایم که هنوز ایمان در دلهایتان وارد نشده است .

بنابراین ایمان در حقیقت جز محبّت خدا و رسول و ولىّ او نیست . با وجود این لازم است آنچه در دل معتقدیم به زبان آوریم و گرنه آثار ایمان بر آن مترتّب نخواهد شد .

نتیجه اینکه : دعا کردن براى فَرَجِ مولى‏ صاحب الزمان صلوات اللَّه علیه نشانگر حقیقت ایمان است ، همانطور که شعر گفتن در مدح ائمه اطهار علیهم السلام اظهار محبّت و علامت ایمان است - چنانکه متذکر شدیم - .

و نیز روایاتى که درباره فضیلت اظهار محبّت امیرمؤمنان على علیه السلام به زبان وارد شده ، بر این معنى هم دلالت دارد ، چون که منظور ابراز محبّت قلبى است ، و بدون تردید دعا کردن براى تعجیل فرج از مصادیق حتمى این عنوان مى‏باشد ، چنانکه توضیح آن خواهد آمد .

این بیت که یکى از اهل عرفان سروده مناسب اینجا است :

عِباراتُنا شَتّى وَ حُسْنُکَ وَاحدٌ

وَ کُلٌ الى‏ ذاکَ الجَمالِ یُشیرُ

عبارت هاى ما گوناگون و حُسن تو یکى است ، و هر کدام از ما به آن جمال اشاره می‏کند .

البته منظور آن است که او در جهات حسن یکتا است ، نه اینکه حسن او در یک جهت منحصر است . این نکته را بدان و این فایده را مغتنم شمار .

و نیز از دلایل فضیلت اظهار محبّت به زبان ، روایاتى است که در آداب معاشرت با برادران دینى وارد شده ، در حدیث صحیحى در کتاب کافى از امام صادق علیه السلام آمده که : به هشام بن سالم فرمود : اگر کسى را دوست داشتى او را از این امر مطّلع ساز که دوستى بین شما را محکمتر میگرداند ( 892 ) .

و نیز در حدیث صحیحى - به اصطلاح قدما - از نصر بن قابوس الجلیل رضى الله عنه آمده که گفت : امام صادق علیه السلام به من فرمود : اگر کسى از برادرانت را دوست داشتى او را از این امر با خبر کن ، که حضرت ابراهیم علیه السلام گفت : پروردگارا به من بنمایان چگونه مردگان را زنده میکنى . [خداوند] فرمود : مگر ایمان نیاورده‏ اى ، گفت : چرا ولى براى اینکه دلم اطمینان یابد [ این درخواست را می‏کنم ( 893 ) ] .

مجلسى در کتاب مرآة العقول در شرح این حدیث گفته : و این حدیث با روایتى که در کتاب عیون اخبار الرضا در تفسیر آیه وارد شده کاملاً منطبق است ، و مراد آن است که دلم بر دوستى و خلیل قرار دادن من اطمینان یابد ( 894 ) .

می‏گویم : منظور از آگاه ساختن و مطلع نمودن برادر دینى از محبّت ، هر کارى که دلالت بر آن دارد میباشد ، نه با زبان تنها . شاهد بر این معنى آن است که : ابراهیم علیه السلام اجابت دعاى خویش را علامت خلیل گرفتنش از سوى خداوند قرار داد ، بنابراین اهتمام ورزیدن به دعا براى تعجیل فرج امام علیه السلام اظهار محبّت نسبت به آن جناب است ، و سبب می‏شود که آن حضرت نیز نسبت به دعاکننده دوستى بیشترى پیدا کند ، بلکه موجب محبّت پدران بزرگوارش هم می‏شود . چون دعا کردن براى امام عصر عجل اللَّه فرجه ابراز دوستى نسبت به تمام این خاندان است . لذا مایه جلب عنایت و محبّت آنان می‏گردد . اگر جز این اثر نیک بر دعا کردن نبود ، همین مکرمت بزرگ بس بود .