شهادت امام جعفر صادق علیه السلام / ۲۵ شوال

سال ۱۴۸ هجری قمری: شهادت امام جعفر صادق علیه السلام

ابوعبدالله، جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب علیه السلام، معروف به “صادق آل محمد”، امام ششم شیعیان است، که پس از شهادت پدرش امام محمد باقر علیه السلام، در هفتم ذی الحجه سال ۱۱۴ قمری، بنا به وصیت مستقیم پدر ارجمندش به مقام منیع امامت نایل آمد.

میلاد مسعودش، مصادف بود با روز جمعه به هنگام طلوع فجر و به قولی روز دوشنبه هفدهم ربیع الاول سال ۸۰ هجری قمری، در مدینه منوره.(۱)

مادر بزرگوارش، فاطمه بنت قاسم بن محمد بن ابی بکر، مکنی به “اُم فروه” بود. 

 

این بانوی والا مقام، که فرزند زاده جناب محمد بن ابی بکر، یار وفادار امیرمؤمنان علیه السلام و شهید راه ولایت و امامت بود، در میان بانوان عصر خویش، به تقوا، کرامت نفس و بزرگ منشی معروف و مشهور بود و امام صادق علیه السلام درباره شخصیت وی فرمود:

مادرم از جمله بانوانی بود که ایمان آورده و تقوا پیشه کرد و نیکوکاری نمود و خدا نیکوکاران را دوست دارد.(۲)

امام صادق علیه السلام از جانب مادر، به خلیفه اول مسلمانان ابوبکر و از جانب پدر، به امام اول شیعیان و خلیفه چهارم مسلمانان حضرت علی علیه السلام منتهی می گردد.

آن حضرت در اواخر حکومت بنی امیه و اوائل حکومت بنی عباس می زیست و از نزدیک شاهد قیام سراسری مردم بر ضد بنی امیه و سوء استفاده بنی عباس از احساسات مذهبی مردم و به دست گرفتن حکومت، با عنوان بیعت با “الرضا من آل محمد صلی الله علیه و آله”، بود و امر سنگین امامت و رهبری شیعیان و محبان اهل بیت علیهم السلام را به نیکی اداره می کرد.

امام صادق علیه السلام در زمان خلافت عبدالملک بن مروان پنجمین خلیفه اموی دیده به جهان گشود و پس از وی، با هشت خلیفه اموی دیگر و دو خلیفه عباسی، به نام های ذیل هم عصر بود و از اکثر آن ها رنج ها و آزارهای فراوانی متحمل گردید:

۱- ولید بن عبدالملک
۲- سلیمان بن عبدالملک
۳- عمر بن عبدالعزیز
۴- یزید بن عبدالملک
۵- هشام بن عبدالملک
۶- ولید بن یزید
۷- یزید بن ولید
۸- مروان بن محمد
۹- ابوالعباس سفاح
۱۰- منصور دوانقی(۳)

سرانجام، در ۶۵ سالگی به دست عوامل منصور دوانقی مسموم شد و بر اثر آن، به شهادت رسید.

درباره تاریخ شهادتش، دو گفتار است. برخی نیمه رجب سال ۱۴۸ قمری و برخی دیگر ۲۵ شوال سال ۱۴۸ قمری را بیان کرده اند. ولی معروف و مشهور میان مورخان و سیره نگاران شیعه، همان قول دوم، یعنی ۲۵ شوال می باشد.

پس از شهادت آن حضرت، بدن مطهرش را حضرت امام موسی کاظم علیه السلام به همراه سایر برادران و فامیلان خود، غسل داد و بر وی کفن پوشید و در قبرستان بقیع، در کنار سه امام معصوم دیگر، یعنی امام حسن مجتبی علیه السلام، امام زین العابدین علیه السلام و امام محمد باقر علیه السلام به خاک سپرد.

در این جا متن گفتار شیخ مفید درباره شخصیت آن حضرت را بیان می کنیم:

و کان الصادق جعفر بن محمد بن علی بن الحسین علیهم السلام من بین اخوته خلیفه ابیه محمد بن علی علیهما السلام و وصیه، القائم بالامامه من بعده، و برز علی جماعتهم بالفضل، و کان أنبه هم ذاکراً، و أعظهم قدراً، و أجّلهم فی العامه و الخاصه، و نقل الناس عنه من العلوم ما سارت به الرکبان، و انتشر ذکره فی البلدان و لم ینقل عن احد من أهل بیته العلماء ما نقل عنه، و لا لقی أحد منهم من أهل الآثار و نقله الاخبار و لا نقلوا عنهم کما نقلوا عن أبی عبدالله، فان اصحاب الحدیث قد جمعوا أسماء الرواه عنه من الثقاه علی اختلافهم فی الآراء و المقالات فکانوا أربعه آلاف رجل.(۵)

پی نوشت

۱- تاج الموالید (علامه طبرسی)، ص ۴۳؛ زندگانی چهارده معصوم علیهم السلام (ترجمه اعلام الوری)، ص ۳۷۶؛ منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج ۲، ص ۱۲۰٫
۲- منتهی الآمال، ج۲، ص ۱۲۱٫
۳- تاج الموالید، ص ۴۳؛ زندگانی چهارده معصوم علیه السلام، ص ۳۷۶٫
۴- وقایع الایام (شیخ عباس قمی)، ص ۸۱؛ منتهی الآمال، ج۲، ص ۱۵۵٫
۵- الارشاد، ص ۵۲۵٫

منبع: نرم افزار دایرة المعارف چهارده معصوم علیهم السلام